Wspomnienie o Marii Pawlikowskiej – Jasnorzewskiej

Źródło zdjęcia: http://audiovis.nac.pl

Jutro przypada 120 rocznica urodzin Marii Pawlikowskiej – Jasnorzewskiej (ur. 24 listopada 1891 r. w Krakowie – zm. 9 lipca 1945 r. w Manchesterze), jednej z ulubionych polskich poetek i nietuzinkowej osobowości wywodzącej się z artystycznego rodu Kossaków. Jej ojcem był Wojciech Kossak, a siostrą Magdalena Samozwaniec, która zresztą unieśmiertelniła Lilkę, jak nazywano Marię, w swoich wspomnieniach zatytułowanych „Zalotnica niebieska” oraz „Maria i Magdalena”. W swoim życiu Maria była trzykrotnie zamężna. Ukojenie i miłość odnalazła dopiero u boku trzeciego męża, Stefana Jasnorzewskiego.


 

Maria Pawlikowska-Jasnorzewska i Magdalena Samozwaniec w dzieciństwie

Źródło zdjęcia: http://partnerstwo.onet.pl

Warto przypomnieć sobie tę postać, uwielbianą przez współczesnych. Pamiętajmy również o tym, że ostatnie lata życia były dla niej bardzo trudne. Wybuch wojny oznaczał dla niej katastrofę i koniec jej świata. Po tułaczce przez Europę osiadła w Anglii. Ciężka choroba i smutek przyspieszyły jej śmierć. Zapisem śmiertelnej choroby są wydane niedawno


„Ostatnie notatniki. Szkicownik poetycki”, o których pisała Prowincjonalna nauczycielka.

Jej wiersze - proste, a jednocześnie finezyjne i delikatne - cieszyły się i cieszą nadal dużą popularnością wśród czytelników, były też zawsze dobrze oceniane przez krytyków i pisarzy. Są to głównie wiersze miłosne, choć nie tylko. Na pewno wielu spośród nas czytało jej strofy, gdy przeżywało swą pierwszą miłość lub zauroczenie. Jej poezja dostarcza nam wzruszeń do dzisiaj. Wybory jej wierszy ukazują się co pewien czas i zawsze znajdują nabywców.

Poniżej kilka moich ulubionych wierszy Poetki:

Jeśliś jest prawdą

Jeśliś jest prawdą, przyjdź do mnie bez słów
i weź w twe ręce wszystko, co dać mogę,
lecz jeśliś snem jest pośród innych snów
och! to samotną puść mnie w dalszą drogę.
Czy wiesz, co znaczy być jak biały bez,
który ku słońcu wypręża się cały,
i tak już za nic nie chcieć więcej łez? –
Patrz na me oczy – one już płakały



Miłość

Wciąż rozmyślasz. Uparcie i skrycie.
Patrzysz w okno i smutek masz w oku...
Przecież mnie kochasz nad życie?
Sam mówiłeś przeszłego roku...

Śmiejesz się, lecz coś tkwi poza tym.
Patrzysz w niebo, na rzeźby obłoków...
Przecież ja jestem niebem i światem?
Sam mówiłeś przeszłego roku...

Nie widziałam Cię już od miesiąca
I nic. Jestem może bledsza, trochę śpiąca,
trochę bardziej milcząca.
Lecz widać można żyć bez powietrza.



Zapomniane pocałunki

Kto liczy nasze pocałunki,
kto na nie zważa?
Ludzie mają troski i sprawunki,

Bóg światy stwarza...
Zapomniane przez nas dwoje ich różowe mnóstwo

spada na dno naszych dusz,
jak płatki miękkich, najpiękniejszych róż...

Tam leżą i ciasno zduszone na sobie
słodkim olejkiem się pocą,

który rozpachnia się w nas każdą nocą
i każdem ranem,

i życia zwykłego jesienne ubóstwo
czyni róż krajem, perskim Gulistanem.

Kto nasze pocałunki liczy?
Kto na nie zważa?

Bóg światy stwarza,
nie zapisuje w księgach słodyczy...

Ach, to nie było warte

Ach, to nie było warte
By sny tym karmić uparte

By stawiać duszę na kartę
Ach to nie było warte

Ach, to nie było warte
By nosić łzy nie otarte

I by mieć serce wydarte
To wcale nie było warte






Kto chce bym go kochała

Kto chce, bym go kochała, nie może być nigdy ponury
I musi potrafić mnie unieść na ręku wysoko do góry.
Kto chce, bym go kochała, musi umieć siedzieć na ławce
I przyglądać się bacznie robakom i każdej najmniejszej trawce.
I musi tez umieć ziewać, kiedy pogrzeb przechodzi ulicą,
Gdy na procesjach tłumy pobożne idą i krzyczą.
Lecz musi być za to wzruszony, gdy na przykład kukułka
Kuka lub gdy dzięcioł kuje zawzięcie w srebrzystą połówkę buka.
Musi umieć pieska pogłaskać i mnie musi umieć pieścić.
I śmiać się, i na dnie siebie żyć słodkim snem bez treści.
I nie wiedzieć nic, jak ja nic nie wiem, i milczeć w rozkosznej ciemności
I być daleki od dobra i równie daleki od złości.



Gdy pochylisz

Gdy pochylisz nade mną twe usta pocałunkami nabrzmiałe
Usta moje ulecą, jak dwa skrzydełka ze strachu białe –
Krew moja się zerwie, aby uciekać daleko, daleko,
I o twarz mi uderzy płonąca czerwoną rzeką.
Oczy moje, które pod wzrokiem twym słodkim się niebią,
Oczy moje umrą, a powieki je cicho pogrzebią.
Pierś moja w objęciu twej ręki stopi się jakby śnieg,
I cała zniknę jak obłok, na którym za mocny wicher legł.