piątek, 28 lipca 2017

Jarosław Iwaszkiewicz o potrzebie kontemplacji....






"Sztokholm, 19 listopada 1954 r.


Dzisiaj na posiedzeniu Światowej Rady Pokoju jakaś pani ofiarowała mi trzy goździki – bardzo duże – dwa czerwone i jeden biały. (…) Kwiaty były tak piękne, że długo się im przypatrywałem. I przyszło mi do głowy, że tak dawno już nie oglądałem kwiatów, tak jak trzeba, z wewnętrznym przeniesieniem się na nie, z całym pojmowaniem tego, czym jest kwiat. I dalej myślałem sobie, że świat cały jest tak zabiegany, zafrasowany, zagnany, że nikt nie ma czasu na patrzenie – nie tylko na kwiaty, że nie ma czasu na kontemplację. (…) Dziś tu widziałem na wystawie w sklepie (…) faceta, który urządził wystawę: robotnik czy artysta, nie wiadomo. Ale miał wyraz tak samo zagnany, zamęczony, jak niektórzy robotnicy u nas, kiedy wracają kolejką do domu po pracy. (…)


Po obu stronach zaziajani ludzie, którzy pędzą jak wiewiórki w klatce, aby żyć. Po co żyć? Dla kogo żyć? To straszne. Świat się stał czymś potwornym, spieszącym się nie wiadomo dokąd. Po śmierć? Do ostatniej katastrofy? Nonsens życia współczesnego widać coraz wyraźniej, szybkość i pośpiech zabija wszystko, nawet samo życie. I jaki w tym cel? Gdzie to osławione szczęście ludzkości? Troska o człowieka? Obie strony współzawodniczą w tym, jak tego człowieka zatłamsić, ogłupić, pozbawić zdolności myślenia. I dopiero oglądając taki kwiat widzi się, jak się daleko odeszło od kwiatów, od wierszy, od tomów (…).”


Jarosław Iwaszkiewicz, Dzienniki 1911-1955






czwartek, 20 lipca 2017

J. Wachowicz-Makowska, Świat zapamiętany




"Świat zapamiętany to historia miejsc, których już nie ma na żadnej współczesnej mapie. Ich nazwy zachowały się jedynie w nielicznych, starych dokumentach oraz w sercach bardzo już nielicznych i bardzo już starych ludzi. Można by więc historię tę zacząć od słów: "Dawno temu, za górami, za lasami..." I potraktować ją, jakby była tylko mitem, legendą lub baśnią. Aby się nimi nie stała, aby pozostała wciąż i na przyszłe lata ważną częścią polskiej świadomości, polskiej obyczajowości i polskiej kultury, spróbowałam ocalić od zapomnienia te fragmenty kresowego życia, które przenieśli z przeszłości w przyszłość ludzie mi najbliżsi, rodzice i krewni mojego męża."

Pozytywna opinia Magdaleny Jastrzębskiej o tej książce była dla mnie impulsem do wpisania jej na swoją listę lektur do przeczytania. Ponad dwa lata mi to zajęło, ale w końcu zasiadłam do lektury zbierającej wspomnienia rodziny ze strony męża, która wywodzi się z Podola.

Na tę książkę oczekiwali wszyscy członkowie rodziny Makowskich, którzy otrzymali w zamian piękny prezent. Każda chyba rodzina chciałaby mieć podobne wspomnienie o swoich przodkach i powinowatych, o których pamięć zanika, a śladów materialnych pozostało niewiele. Autorka starannie przygotowała się do napisania tej książeczki. Poznajemy prapoczątki rodu Makowskich sięgające bitwy pod Płowcami. Wędrując śladami rodziny poznajemy ich losy na Podlasiu i przyznam, że ten fragment przeczytałam z wielkim zaciekawieniem, a to z uwagi na fakt, że moja rodzina wywodzi się z okolic, które zostały opisane przez Autorkę. A nigdy jakoś nie natknęłam się na choćby pobieżny rys historyczny okolic Łomży (do sprawdzenia!).

Potem historia rodzinna nabiera rozmachu, gdy jedna z gałęzi rodu Makowskich przenosi się na malownicze Podole. Uczestniczymy w budowie rodowych siedzib, poznajemy charakterystycznych członków rodziny, ich współmałżonków, kuzynów, powinowatych. Oprócz Makowskich swoje miejsce na kartach tej książki znaleźli również przedstawiciele Wańkowiczów, Łukaszewiczów, Lubicz-Plejewskich.

Autorka opisuje dzieje rodu, jak toczyły się ich losy w XIX i XX wieku, gdy polskie ziemiaństwo na Kresach walczyło o zachowanie tożsamości i niepoddanie się rosyjskiej dominacji wzmacnianej rozmaitymi zakazami administracyjnymi, konfiskatami majątków czy zachęcaniem do przejścia na prawosławie. Rodzina Makowskich zdała egzamin z patriotyzmu, a ich losy odzwierciedlają losy tych ziem i polskiego żywiołu, który albo został zniszczony albo wypędzony, najpierw z dalekich Kresów (tzw. „ziemie zabrane”), a potem również z tych, które weszły w skład II Rzeczpospolitej. 
Autorka czerpie z wielu tekstów wspomnieniowych, na szczęście kilku członków rodziny pozostawiło po sobie teksty lub nagrania. Przyznać jednak muszę, że największe wrażenie zrobiły na mnie urywki z książki Michała Kryspina Pawlikowskiego ("Dzieciństwo i młodość Tadeusza Irteńskiego") i stwierdziłam, że muszę koniecznie ją przeczytać, bo chyba popełniam grzech zaniechania pozwalając tej książce "leżeć odłogiem", podczas gdy zawiera tyle wspaniałych smaczków i ciekawostek.

Jolanta Wachowicz-Makowska napisała książkę, która jest ważna dla rodziny jej męża, ale jest warta przeczytania także dla osoby w żaden sposób niezwiązanej z rodziną Makowskich. Jest to lustro, w którym możemy dojrzeć skrawek naszej narodowej przeszłości, napisana prostym, zrozumiałym językiem, oparta na faktach, zawierająca sporo ciekawych historii i przypadków losowych. Polecam.


Autor: Jolanta Wachowicz-Makowska
Wydawnictwo: Czytelnik
Rok wydania: 2002
Liczba stron: 223




wtorek, 11 lipca 2017

Tomas Venclova, Z dzienników podróży




„Ponad czterdzieści lat piszę dzienniki. Zawsze dużo podróżowałem. Jeszcze przed emigracją zobaczyłem Kaukaz i wiele miejsc w Związku Radzieckim, a już na emigracji — co najmniej siedemdziesiąt państw na wszystkich kontynentach, niektóre wielokrotnie. Interesuje mnie przyroda, lecz bardziej historia i kultura. Do druku wybrałem zapiski z podróży do krajów egzotycznych. W książce nie ma nic o Europie, choć w moich dziennikach jest ona zawsze obecna.”

Tomas Venclova to pisarz litewski tworzący od 1977 r. w USA, gdzie wyjechał zagrożony represjami ze strony władz Związku Radzieckiego.

Oprócz twórczości literackiej i dydaktycznej jest też zawołanym podróżnikiem. Zapiski z podróży, które zostały zebrane w wydawnictwie Zeszytów Literackich, są wyrazem jego umiłowania podróży, tym razem pozaeuropejskich na przestrzeni kilkudziesięciu lat. Siłą rzeczy, wiele spostrzeżeń zawartych w opublikowanych tekstach uległo dezaktualizacji, ale ta niedzisiejszość tez ma wiele uroku. Możemy na przykład odwiedzić Republikę Afryki w czasach apartheidu czy porównać Japonię lat 70-tych i 90-tych XX w. Okładka z Wyspy Wielkanocnej też nie została wybrana przypadkiem i powiem Wam, że opis podróży w to miejsce - mam na myśli kolosalne odległości, które trzeba pokonać, aby tam się dostać - robi wrażenie.

Venclova jawi się czytelnikowi jako niestrudzony obserwator i ciekawy świata człowiek z otwartą głową. Zawsze stara się wykorzystać swoje wyjazdy na zagraniczne kongresy czy konferencje literackie na dotarcie do atrakcji turystycznych danego kraju. Przyjemnie się czyta jego refleksje podróżnicze, które nie są pogłębionymi tekstami, dającymi asumpt do dalszych poszukiwań, raczej są to relacje z podróży, refleksje nt. spotykanych ludzi i miejsc. Po pewnym czasie zaczął drażnić mnie fakt, że niemalże co kilka stron autor wynajduje skojarzenia i analogie – często zupełnie abstrakcyjne – z przejawami tradycji i historii litewskiej, które dla czytelnika słabo zorientowanego w temacie są mało czytelne.

Mimo tego ostatniego zastrzeżenia lektura dzienników była dla mnie przyjemną podróżą w czasie i przestrzeni do krajów i regionów, których właściwie nie znam. 


Tytuł oryginalny: Ligi Lietuvos 10 000 kilometrų 

Wydawnictwo Fundacja Zeszytów Literackich
Seria: Podróże 

Tłumacz: Alina Kuzborska
Rok wydania: 2010 

Liczba stron: 308

sobota, 1 lipca 2017

Sandor Marai o wielkich pisarzach


Sandor Marai (1900-89), pisarz węgierski, od 1948 r. na emigracji



"Wagi i oryginalności pisarza dowodzi nie tylko to, co pisze, lecz także, na ile można go naśladować. Naprawdę wielkich pisarzy - Homera, Dantego, Szekspira, Stendhala czy Prousta nie sposób "naśladować". Gdyby ktoś spróbował, już po pierwszym zdaniu okaże się, że to cudze piórka. Wielkich, oryginalnych twórców nie sposób podejść ani podpatrzyć, nie sposób "wyuczyć się ich sekretów", bo nie mają sekretów. Po prostu są tacy."

Sandor Marai, "Dziennik"


Autorzy

Agopsowicz Monika Albaret Celeste Albom Mitch Alvtegen Karin Austen Jane Babina Natalka Bachmann Ingeborg Baranowska Małgorzata Becerra Angela Beekman Aimee Bek Aleksander Bellow Saul Bennett Alan Besala Jerzy Bobkowski Andrzej Bogucka Maria Bonda Katarzyna Borkowska Urszula Bowen Rhys Brabant Hyacinthe Braine John Brodski Josif Calvino Italo Castagno Dario Cegielski Tadeusz Cejrowski Wojciech Cherezińska Elżbieta Cleeves Ann Courtemanche Gil Covey Sean Crummey Michael Cusk Rachel Czapska Maria Czarnecka Renata Czarnyszewicz Florian Czwojdrak Bożena Dallas Sandra de Blasi Marlena Didion Joan Dmochowska Emma Doctorow E.L. Domagalski Dariusz Domańska-Kubiak Irena Dostojewska Anna Drewniak Wojciech Drinkwater Carol Drucka Nadzieja Druckerman Pamela Dunlop Fuchsia Dyer Wayne Edwardson Ake Evans Richard Fabiani Bożena Fadiman Anne Faulkner William Fiedler Arkady Filipowicz Wika Fletcher Susan Fogelström Per Anders Fønhus Mikkjel Fowler Karen Joy Frankl Viktor Franzen Jonathan Frayn Michael Fredro Aleksander Fryczkowska Anna Gaskell Elizabeth Genow Magdalena Gilmour David Giordano Paolo Goetel Ferdynand Goethe Johann Wolfgang Gołowkina Irina Grabowska-Grzyb Ałbena Grabski Maciej Green Penelope Grimes Martha Grimwood Ken Gunnarsson Gunnar Gustafsson Lars Gutowska-Adamczyk Małgorzata Guzowska Marta Hagen Wiktor Hamsun Knut Hejke Krzysztof Helsztyński Stanisław Hen Józef Herbert Zbigniew Hill Napoleon Hill Susan Hoffmanowa Klementyna Holt Anne Hovsgaard Jens Hulova Petra Ishiguro Kazuo Iwaszkiewicz Jarosław Iwaszkiewiczowa Anna Jaffrey Madhur Jahren Hope Jakowienko Mira Jamski Piotr Jaruzelska Monika Jastrzębska Magdalena Jersild Per Christian Jörgensdotter Anna Jurgała-Jureczka Joanna Kaczyńska Marta Kallentoft Mons Kanger Thomas Kanowicz Grigorij Karlsson Elise Karon Jan Karpiński Wojciech Kaschnitz Marie Luise Kolbuszewski Jacek Komuda Jacek Kościński Piotr Kowecka Elżbieta Kraszewski Józef Ignacy Kręt Helena Kroh Antoni Kruusval Catarina Krzysztoń Jerzy Kuncewiczowa Maria Kutyłowska Helena Lackberg Camilla Lanckorońska Karolina Lander Leena Larsson Asa Laurain Antoine Lehtonen Joel Loreau Dominique cytaty Lupton Rosamund Lurie Alison Ładyński Antonin Łapicka Zuzanna Łopieńska Barbara Łozińska Maja Łoziński Mikołaj Maciejewska Beata Maciorowski Mirosław Mackiewicz Józef Magris Claudio Malczewski Rafał Maloney Alison Małecki Jan Manguel Alberto Mankell Henning Mann Wojciech Mansfield Katherine Marai Sandor Marias Javier Marinina Aleksandra Marklund Liza Marquez Gabriel Masłoń Krzysztof Mazzucco Melania McKeown Greg Meder Basia Meller Marcin Meredith George Michniewicz Tomasz Miłoszewski Zygmunt Mitchell David Mizielińscy Mjaset Christer Mrożek Sławomir Mukka Timo Murakami Haruki Musierowicz Małgorzata Musso Guillaume Myśliwski Wiesław Nair Preethi Naszkowski Zbigniew Nesbø Jo Nesser Hakan Nicieja Stanisław Nothomb Amelie Nowakowski Marek Nowik Mirosław Obertyńska Beata Oksanen Sofi Orlińska Zuzanna Ossendowski Antoni Ferdynand Pająk-Puda Dorota Paukszta Eugeniusz Pawełczyńska Anna Pawlikowski Michał Pezzelli Peter Pilch Krzysztof Platerowa Katarzyna Plebanek Grażyna Płatowa Wiktoria Proust Marcel Pruszkowska Maria Pruszyńska Anna Przedpełska-Trzeciakowska Anna Puchalska Joanna Puzyńska Katarzyna Quinn Spencer Rabska Zuzanna Rankin Ian Rejmer Małgorzata Reszka Paweł Rutkowski Krzysztof Rylski Eustachy Sadler Michael Safak Elif Schirmer Marcin Seghers Jan Sobański Antoni Sobolewska Justyna Staalesen Gunnar Stanowski Krzysztor Stasiuk Andrzej Stec Ewa Stenka Danuta Stockett Kathryn Stulgińska Zofia Susso Eva Sypuła-Gliwa Joanna Szabo Magda Szalay David Szarota Piotr Szczygieł Mariusz Szejnert Małgorzata Szumska Małgorzata Terzani Tiziano Theorin Johan Thompson Ruth Todd Jackie Tomkowski Jan Tristante Jeronimo Tullet Herve Velthuijs Max Venclova Tomas Venezia Mariolina Vesaas Tarjei Wachowicz-Makowska Jolanta Waltari Mika Wałkuski Marek Wańkowicz Melchior Warmbrunn Erika Wassmo Herbjørg Wasylewski Stanisław Weissensteiner Friedrich White Patrick Wiechert Ernst Wieslander Jujja Włodek Ludwika Zevin Gabrielle Zyskowska-Ignaciak Katarzyna Żylińska Jadwiga
Related Posts Plugin for WordPress, Blogger...