wtorek, 7 maja 2013

Józef Mackiewicz, Karierowicz



 
Józef Mackiewicz to niezwykła postać polskiej literatury i dość zapomniana, niestety. Z jego nazwiskiem zetknęłam się po raz pierwszy na blogu Ala czyta i postanowiłam zapoznać się z próbką jego pisarstwa. Padło na „Karierowicza” wydanego w 1955 r. na emigracji. 

Nie jest to – jak mi się wydaje – typowa książka Mackiewicza, który słynie przede wszystkim ze swojego wkładu w upowszechnianie informacji o zbrodni w Katyniu. „Karierowicz” zaś to taki obyczajowy obrazek z przedwojennych Kresów pozbawiony – nawiasem mówiąc - jakichkolwiek odniesień, które mogłyby pomóc w identyfikacji miejsc i ludzi. 

Głównym bohaterem jest Leszek, który zimą, na początku 1919 posuwając się naprzód jako żołnierz armii polskiej znalazł się w małomiasteczkowym szpitalu. Od razu dodam, że to, iż był żołnierzem armii polskiej wynika z tekstu, ale nie jest to jednoznacznie stwierdzone. Miasteczko jest gdzieś na wschodzie, jedynym określnikiem jego położenia jest bliskość puszczy. 

Trafia on do szpitala, gdzie na sali chorych spotyka między innymi Floriana, niejako stałego mieszkańca szpitalnej izby chorych, który raczy chorych towarzyszy wieloma historiami ze swojego barwnego życia. Chorymi opiekują się dwie pielęgniarki i lekarz zmieniający nazwisko w zależności od narodowości wojsk okupacyjnych przewalających się przez miasteczko z dość dużą częstotliwością. Leszek szybko zadomawia się w szpitalu, nawiązuje bliskie relacje z niektórymi z tam obecnych, ale jego cechą charakterystyczną jest bierność. Wkrótce splot wydarzeń doprowadza do jego samowolnej ucieczki ze szpitala mającej niebagatelne konsekwencje dla jego przyszłości. Po sześciu latach los rzuca go w to właśnie miejsce w zupełnie innych okolicznościach życiowych. Okazuje się, że wydarzenia, które miały miejsce w prowincjonalnym szpitalu na Kresach w 1919 r. będą ważyć na jego życiu i zawodowym, i prywatnym. 

Karierowicz, to zgodnie z definicją słownika języka polskiego, człowiek dążący za wszelką cenę do zrobienia kariery. Czytając tę książkę miałam wątpliwości, czy określiłabym głównego bohatera tym właśnie słowem. Leszek to osoba bierna, która przez tę swoją bierność i niechęć do przyjęcia odpowiedzialności za swoje życie (a raczej zrzucając je na barki innych) dostępuje rozmaitych, a niezasłużonych korzyści. Nie jest to jednak kariera w takim wymiarze, która oznaczałaby realny i wielki sukces życiowy. Nie widzę w głównym bohaterze tej drapieżności i chęci zrobienia kariery za wszelką cenę, co kojarzy mi się z tym słowem. Ja bym go raczej określiła jako takie „pokorne cielę, które dwie matki ssie” i czerpie z tego wszelkie możliwe korzyści, które trafiają się poprzez zbiegi okoliczności raczej niż działania Leszka. Toteż, mimo iż wątek kariery Leszka przewija się w drugiej części książki dość często, tytuł wybrany przez pisarza nie wydaje mi się trafny.

Główny bohater nie wzbudza sympatii czytelnika. Denerwujące jest zwłaszcza zrzucanie odpowiedzialności za swoje wybory życiowe na innych, a to matki, a to liczenie na wsparcie stryja, czy w końcu Floriana. Ten ostatni zresztą, mimo złej opinii, jaką się cieszy w powszechnej opinii mieszkańców miasteczka, wzbudził we mnie bardziej pozytywne uczucia, a nawet szacunek. Potrafił on bowiem z pasją walczyć o swoją godność i życie, choć metody, którymi się posługiwał należą do wątpliwych, nie uciekał przed odpowiedzialnością nawet wtedy, gdy to nie on był głównym winowajcą. 

Nie jest to wielka i porywająca lektura, lecz raczej obrazek obyczajowy z paroma pytaniami dotyczącymi roli przypadku w życiu, winy i kary. Mnie narzuca się też skojarzenie z odpowiedzialnością za wybory, których dokonujemy w życiu. Nie można być stale chłopcem liczącym na wsparcie i pomoc innych i „wozić się na ich plecach”. Kiedyś trzeba dorosnąć i zmierzyć się z życiem samemu. Tak naprawdę ta historia mogłaby zdarzyć się gdzieś indziej, w zupełnie innych ramach czasowych. Otoczenie jest pozbawione cech szczególnych i chyba autorowi o to chodziło, aby nasza uwaga koncentrowała się na charakterach prezentowanych postaci. 

„Karierowicz” to nie arcydzieło, ale ciekawy przykład literatury obyczajowej napisany z werwą, zacięciem i niezaprzeczalnym talentem.


Józef Mackiewicz (1902 - 1985) - polski pisarz i publicysta. Dokładny biogram znajdziecie tu (również źródło zdjęcia).











Autor: Józef Mackiewicz
Wydawnictwo: Kontra
Rok wydania: 1989
Liczba stron: 255

10 komentarzy:

  1. W podziękowaniu za nominację do Liebster blog, którą przyznałaś mi tak dawno temu, że aż wstyd mi o tym pisać, chciałam poinformować, że wywiązałam się z części zadania.
    Ostatnio dostałam nominację z innego bloga, w trochę zmienionej formule, która bardzo mi się spodobała, w związku z tym pozwalam sobie na zaproszenie Cię (jeśli masz ochotę) do zabawy.
    Pozdrawiam! :)

    OdpowiedzUsuń
    Odpowiedzi
    1. Bardzo dziękuję! Zaraz zajrzę :) Pozdrawiam!

      Usuń
  2. Karierowicz jest chyba faktycznie najmniej porywający z powieści.
    Mackiewicz najlepiej się sprawdza, jak pisze o czymś, co go pasjonuje:). Czyli z reguły o ciemnych stronach komunizmu.

    Tytuł, co uświadomiłam sobie x czasu po lekturze, jest chyba kluczem. To trochę taki pamflet na pseudokombatantów wszelkiej maści, którzy potem nieźle sobie radzą dzięki sfałszowanym życiorysom i znajomościom.

    P.S. ciekawe jest, że ta książka była kiedyś skandalem (ze względu na wątek homoseksualny). A teraz skandal kompletnie zwietrzał:).

    OdpowiedzUsuń
    Odpowiedzi
    1. O, a tu moja recenzja.
      Nieco bardziej ogólnikowa, niz Twoja, bo pisana 3 miesiące po lekturze.
      http://filetyzizydora.blogspot.com/2012/09/karierowicz-jozef-mackiewicz.html

      Usuń
    2. Może rzeczywiście tytuł jest dwuznaczny, ale jakoś mi nie pasował do treści. Muszę sięgnąć po inne powieści Mackiewicza, gdyż mimo że "Karierowicz" nie porywa, to jednak pióro autora się broni.
      Wątek homoseksualny rzeczywiście jest dość istotny, a dodatkowo nietypowy ;), ale jakoś mnie nie raził. Znak czasów :)Inna sprawa, że ja generalnie stram się za dużo o treści nie pisać, żeby nie pozbawiać ewentualnych czytelników elementu zaskoczenia :)
      Zaraz zajrzę do Twojej recenzji. 3 miesiące mnie nie dziwi :) Moje notki najczęściej się pojawiają jakiś miesiąc po lekturze, czasem później, bo trudno mi się "zebrać" do pisania ;)

      P.S. A jak wrażenia z lektury "Kontry"?

      Usuń
    3. Kontra zupełnie różna. Dużo się dziej i dużo faktów hiostoryczych upchniętych. Czytało mi się lepiej niż Karierowicza i w rekordowym tempie.

      Usuń
  3. Ten komentarz został usunięty przez autora.

    OdpowiedzUsuń
    Odpowiedzi
    1. Odwiedzane blogi dostarczają mi wiele książkowych inspiracji i jeśli pamiętam, gdzie natknęłam się na informację o książce czy autorze to naturalne, że o tym piszę :)
      Tak jak Iza potwierdziła wyżej "Karierowicz" nie jest arcydziełem, ale jeśli kiedyś wpadnie Ci w ręce, to czemu nie...

      Usuń
  4. Wątek katyński w twórczości Mackiewicza nie był dominujący. "Karierowicz" jest dość typową powieścią dla tego autora. Polecałbym szczególnie książki "Droga donikąd", "Nie trzeba głośno mówić", czy "Sprawę pułkownika Miasojedowa". Moim zdaniem najlepsze przykłady prozy Mackiewicza.

    OdpowiedzUsuń

Autorzy

Agopsowicz Monika Albaret Celeste Albom Mitch Alvtegen Karin Austen Jane Babina Natalka Bachmann Ingeborg Baranowska Małgorzata Becerra Angela Beekman Aimee Bek Aleksander Bellow Saul Bennett Alan Besala Jerzy Bobkowski Andrzej Bogucka Maria Bonda Katarzyna Borkowska Urszula Bowen Rhys Brabant Hyacinthe Braine John Brodski Josif Calvino Italo Castagno Dario Cegielski Tadeusz Cejrowski Wojciech Cherezińska Elżbieta Cleeves Ann Courtemanche Gil Covey Sean Crummey Michael Cusk Rachel Czapska Maria Czarnecka Renata Czarnyszewicz Florian Czwojdrak Bożena Dallas Sandra de Blasi Marlena Didion Joan Dmochowska Emma Doctorow E.L. Domagalski Dariusz Domańska-Kubiak Irena Dostojewska Anna Drewniak Wojciech Drinkwater Carol Drucka Nadzieja Druckerman Pamela Dunlop Fuchsia Dyer Wayne Edwardson Ake Evans Richard Fabiani Bożena Fadiman Anne Faulkner William Fiedler Arkady Filipowicz Wika Fletcher Susan Fogelström Per Anders Fønhus Mikkjel Fowler Karen Joy Frankl Viktor Franzen Jonathan Frayn Michael Fredro Aleksander Fryczkowska Anna Gaskell Elizabeth Genow Magdalena Gilmour David Giordano Paolo Goetel Ferdynand Goethe Johann Wolfgang Gołowkina Irina Grabowska-Grzyb Ałbena Grabski Maciej Green Penelope Grimes Martha Grimwood Ken Gunnarsson Gunnar Gustafsson Lars Gutowska-Adamczyk Małgorzata Guzowska Marta Hagen Wiktor Hamsun Knut Hejke Krzysztof Helsztyński Stanisław Hen Józef Herbert Zbigniew Hill Napoleon Hill Susan Hoffmanowa Klementyna Holt Anne Hovsgaard Jens Hulova Petra Ishiguro Kazuo Iwaszkiewicz Jarosław Iwaszkiewiczowa Anna Jaffrey Madhur Jahren Hope Jakowienko Mira Jamski Piotr Jaruzelska Monika Jastrzębska Magdalena Jersild Per Christian Jörgensdotter Anna Jurgała-Jureczka Joanna Kaczyńska Marta Kallentoft Mons Kanger Thomas Kanowicz Grigorij Karlsson Elise Karon Jan Karpiński Wojciech Kaschnitz Marie Luise Kolbuszewski Jacek Komuda Jacek Kościński Piotr Kowecka Elżbieta Kraszewski Józef Ignacy Kręt Helena Kroh Antoni Kruusval Catarina Krzysztoń Jerzy Kuncewiczowa Maria Kutyłowska Helena Lackberg Camilla Lanckorońska Karolina Lander Leena Larsson Asa Laurain Antoine Lehtonen Joel Loreau Dominique cytaty Lupton Rosamund Lurie Alison Ładyński Antonin Łapicka Zuzanna Łopieńska Barbara Łozińska Maja Łoziński Mikołaj Maciejewska Beata Maciorowski Mirosław Mackiewicz Józef Magris Claudio Malczewski Rafał Maloney Alison Małecki Jan Manguel Alberto Mankell Henning Mann Wojciech Mansfield Katherine Marai Sandor Marias Javier Marinina Aleksandra Marklund Liza Marquez Gabriel Masłoń Krzysztof Mazzucco Melania McKeown Greg Meder Basia Meller Marcin Meredith George Michniewicz Tomasz Miłoszewski Zygmunt Mitchell David Mizielińscy Mjaset Christer Mrożek Sławomir Mukka Timo Murakami Haruki Musierowicz Małgorzata Musso Guillaume Myśliwski Wiesław Nair Preethi Naszkowski Zbigniew Nesbø Jo Nesser Hakan Nicieja Stanisław Nothomb Amelie Nowakowski Marek Nowik Mirosław Obertyńska Beata Oksanen Sofi Orlińska Zuzanna Ossendowski Antoni Ferdynand Pająk-Puda Dorota Paukszta Eugeniusz Pawełczyńska Anna Pawlikowski Michał Pezzelli Peter Pilch Krzysztof Platerowa Katarzyna Plebanek Grażyna Płatowa Wiktoria Proust Marcel Pruszkowska Maria Pruszyńska Anna Przedpełska-Trzeciakowska Anna Puchalska Joanna Puzyńska Katarzyna Quinn Spencer Rabska Zuzanna Rankin Ian Rejmer Małgorzata Reszka Paweł Rutkowski Krzysztof Rylski Eustachy Sadler Michael Safak Elif Schirmer Marcin Seghers Jan Sobański Antoni Sobolewska Justyna Staalesen Gunnar Stanowski Krzysztor Stasiuk Andrzej Stec Ewa Stenka Danuta Stockett Kathryn Stulgińska Zofia Susso Eva Sypuła-Gliwa Joanna Szabo Magda Szalay David Szarota Piotr Szczygieł Mariusz Szejnert Małgorzata Szumska Małgorzata Terzani Tiziano Theorin Johan Thompson Ruth Todd Jackie Tomkowski Jan Tristante Jeronimo Tullet Herve Velthuijs Max Venclova Tomas Venezia Mariolina Vesaas Tarjei Wachowicz-Makowska Jolanta Waltari Mika Wałkuski Marek Wańkowicz Melchior Warmbrunn Erika Wassmo Herbjørg Wasylewski Stanisław Weissensteiner Friedrich White Patrick Wiechert Ernst Wieslander Jujja Włodek Ludwika Zevin Gabrielle Zyskowska-Ignaciak Katarzyna Żylińska Jadwiga
Related Posts Plugin for WordPress, Blogger...