sobota, 20 kwietnia 2013

Mikołaj Łoziński, Książka




„Książka” Mikołaja Łozińskiego zebrała mnóstwo pozytywnych opinii, a przyznanie pisarzowi „Paszportu Polityki” właśnie za to wydawnictwo również ma swój ciężar gatunkowy.

Nie ma większego sensu streszczanie książki, gdyż jest to zadanie skazane na niepowodzenie. „Książka” jest bowiem zapisem historii rodzinnej pisarza utkanej ze szczątków wspomnień i opowieści, których katalizatorem stają się konkretne przedmioty: szuflada, okulary, znak drogowy… Praktycznie każda rzecz może wywoływać wspomnienia z przeszłości i stać się cichym bohaterem zmagań z życiem i historią członków rodziny pisarza.

A jest to historia dość skomplikowana i naznaczona piętnem niełatwej historii naszego kraju. Mimo tych zawirowań „Książkę” czyta się dobrze i szybko. Budzi ona wiele refleksji i wprawia w zadumę. Wymaga również wytężonej uwagi, żeby nie pomylić wątków, gdyż autor w kolejnych rozdziałach, o których na pewno nie można powiedzieć, że ułożone są w kolejności chronologicznej, przeskakuje od babci do matki, od perypetii dziadka do ojca, to znów do dziadka ze strony matki.

„Książka” jest świetnie napisana. Niby prosty język, konstrukcja nieco zawikłana, a wyłania się z niej nieostry, lecz mimo wszystko wyrazisty obraz jednej z wielu rodzin o trudnej, niełatwej, naznaczonej wieloma rozstaniami, miłością, nienawiścią, trudnymi wyborami historii. Jej przedstawiciele układają swoje życie rodzinne i uczuciowe często wbrew utartym schematom i konwenansom. Mikołaj Łoziński przypomina nam, że najciekawsze historie możemy często odnaleźć blisko nas, a każda rodzina może stanowić niewyczerpane źródło inspiracji, również artystycznych.

„Próbowałem w delikatny sposób wpisać małą historię rodziny w dużo większą. Jednocześnie starałem się, żeby empatia i zrozumienie życiowych wyborów nie przysłoniło mi ostrości widzenia.” (Mikołaj Łoziński, cytat z okładki książki)

Autor przyjął zasadę, że prezentując czytelnikom poszczególne urywki tej wielowątkowej opowieści opiera się wyłącznie na przekazie rodzinnym. Ma to swoje uzasadnienie i nie mogę z tego czynić mu zarzutu. Swoistym „przerywnikiem” miedzy kolejnymi rozdziałami są czarne strony z fragmentami rozmów pisarza z członkami swojej rodziny, które świadczą o specyficznej cenzurze, którą te rozmowy na autorze wymusiły. Na pewno więc ta historia nie jest pełna, nie można nazwać jej obiektywną.

„Kiedy zacząłem pisać, rodzina bardzo się ucieszyła. Wszyscy chętnie przynosili mi zdjęcia, pamiątki, radzili, o czym pisać. Ale z czasem ich nastawienie się zmieniło. Po przeczytaniu paru fragmentów powiedzieli, że stałem się niebezpieczny. Że trzeba przy mnie uważać na to, co się mówi. A nawet zaczęli mi mówić, o czym mam nie pisać. I właśnie te (częściowo wymyślone) próby cenzurowania mnie umieściłem w „Książce” jako jej warstwę współczesną.” (
źródło)

Czytając tę książkę, moją uwagę przykuł bohater chyba najdłuższego rozdziału, jeden z dziadków pisarza, a przedmiotem, który wywołał jego ducha były klucze. Nie znamy jego imienia ani nazwiska, ale sądząc z faktu, że pełnił ważną funkcję w Ministerstwie Bezpieczeństwa Publicznego w najmroczniejszych latach stalinizmu, można sądzić, że sporo się o nim zachowało w archiwach IPN. I dlatego skwitowanie jego historii tylko opowieścią z punktu widzenia członków rodziny wydaje się żałośnie niepełne. Nie jest to osoba, która zostawiła po sobie jakieś pozytywne rodzinne wspomnienia, ale gdy czytam, że pisarz przytacza wypowiedź dziadka po przemianach z 1956 r, z której wynika, że on nic złego nikomu nie zrobił („Gdzie drwa lecą, tam wióry lecą. Ale ja mam czyste ręce.” – s. 103), jestem prawie pewna, że tak być nie mogło, mimo że moja wiedza o tamtych czasach i metodach selekcji na najwyższe stanowiska jest tylko szczątkowa.

Choć autor nie ujawnia zbyt wiele, stara się ograniczać swoją opowieść do sfery prywatnej, to i tak można w niej odnaleźć wiele smaczków, jak np. ta o usługach niemieckich więźniów dla stalinowskich kacyków.

„W tym czasie ojciec zabierał ją do największego więzienia w Warszawie. Zazwyczaj na przymiarki – niemieccy więźniowie mieli tam pracownię krawiecką. Wszystkie zlecenia stolarskie też przekazywał do więziennego warsztatu. Nawet buty dla niego robili.” (s. 106)

Mój powyższy komentarz odnoszący się do jednego z bohaterów "Książki" nie jest zarzutem wobec pisarza. To jego książka, jego rodzina i jego wybór, aby taką właśnie formę przekazu poznali czytelnicy. To jedynie moje odczucie, że być może to, co zostało ukryte i niedopowiedziane, byłoby istotnym uzupełnieniem, wzbogaceniem tej historii, a nawet materiałem na zupełnie nowy projekt literacki.

Warto przeczytać „Książkę” nie tylko z uwagi na nieprzeciętny i niezaprzeczalny talent pisarski autora, lecz również z powodu niebanalnej historii jednostek zmagających się z historią i własnym przeznaczeniem.
 

Mikołaj Łoziński (ur. 1980) - pisarz i fotograf, syn reżysera Marcela Łozińskiego. Ukończył socjologię w Paryżu. Był tłumaczem telewizji francusko-niemieckiej, robił zdjęcia dla “Przekroju” i “Rzeczpospolitej”. Publikował krótkie opowiadania, miał kilka wystaw fotograficznych. Jest zdobywcą II nagrody literackiej w Konkursie Młodych Twórców... Warszawskiej Fundacji Kultury (2006). Uhonorowany Nagrodą Kościelskich w roku 2007 za powieść „Reisefieber”.
Źródło zdjęcia
 
Autor: Mikołaj Łoziński
Wydawnictwo: Wydawnictwo Literackie
Rok wydania: 2011
Liczba stron: 180

10 komentarzy:

  1. Odpowiedzi
    1. Pamiętam Twój wpis i był on jednym z dwóch, który zwrócił moją uwagę na książkę M. Łozińskiego. :)

      Usuń
  2. Rzadko sięgam po nowości. Może wynika to z faktu, iż często doznaję zawodu. Jednak ta recenzja mówi mi że warto czasami zaryzykować,aby odkryć, że mamy młodych, dobrych pisarzy, że nieźle wróży przyszłości literatury rodzimej.

    OdpowiedzUsuń
    Odpowiedzi
    1. Mam nadzieję, że ta książka by Cię nie zawiodła. A ostatnio rzeczywiście do mojej świadomości przebijają się coraz to nowe nazwiska młodych polskich pisarzy i chyba mamy coś w rodzaju boomu :)

      Usuń
  3. Warto przeczytać by się dowiedzieć czegoś więcej o tamtych czasach i jak były przezywane.)

    OdpowiedzUsuń
    Odpowiedzi
    1. Rozrzut czasowy jest dość duży, a te historie to raczej urywki, ale bardzo celnie spuentowane czy scharakteryzowane. Czasem wystarczy jedno słowo czy zdanie, żeby przekaz autora dotarł do czytelnika z całą moca.

      Usuń
  4. Brzmi bardzo ciekawie. A tak poza tym, to niesamowite, jak czasami drobiazg może wywołać tyle wspomnień. Jakieś słowo, zapach, przedmiot i już wędrujemy myślami do przeszłości. Cudne! :)

    OdpowiedzUsuń
    Odpowiedzi
    1. Dokładnie! Poza tym, można sobie uświadomić (przynajmniej ja to tak odebrałam), że jeśli chcemy poznać historię własnej rodziny, to trzeba dziadków i rodziców wypytać, kiedy chcą i mogą opowiedzieć o przeszłości. Żeby nie było za późno.

      Usuń
  5. Dla mnie doskonały przykład na to, że mimo oszczędności w słowach można wyrazić bardzo wiele. Rewelacyjna książka.

    OdpowiedzUsuń

Autorzy

Agopsowicz Monika Albaret Celeste Albom Mitch Alvtegen Karin Austen Jane Babina Natalka Bachmann Ingeborg Baranowska Małgorzata Becerra Angela Beekman Aimee Bek Aleksander Bellow Saul Bennett Alan Besala Jerzy Bobkowski Andrzej Bogucka Maria Bonda Katarzyna Borkowska Urszula Bowen Rhys Brabant Hyacinthe Braine John Brodski Josif Calvino Italo Castagno Dario Cegielski Tadeusz Cejrowski Wojciech Cherezińska Elżbieta Cleeves Ann Courtemanche Gil Covey Sean Crummey Michael Cusk Rachel Czapska Maria Czarnecka Renata Czarnyszewicz Florian Czwojdrak Bożena Dallas Sandra de Blasi Marlena Didion Joan Dmochowska Emma Doctorow E.L. Domagalski Dariusz Domańska-Kubiak Irena Dostojewska Anna Drewniak Wojciech Drinkwater Carol Drucka Nadzieja Druckerman Pamela Dunlop Fuchsia Dyer Wayne Edwardson Ake Evans Richard Fabiani Bożena Fadiman Anne Faulkner William Fiedler Arkady Filipowicz Wika Fletcher Susan Fogelström Per Anders Fønhus Mikkjel Fowler Karen Joy Frankl Viktor Franzen Jonathan Frayn Michael Fredro Aleksander Fryczkowska Anna Gaskell Elizabeth Genow Magdalena Gilmour David Giordano Paolo Goetel Ferdynand Goethe Johann Wolfgang Gołowkina Irina Grabowska-Grzyb Ałbena Grabski Maciej Green Penelope Grimes Martha Grimwood Ken Gunnarsson Gunnar Gustafsson Lars Gutowska-Adamczyk Małgorzata Guzowska Marta Hagen Wiktor Hamsun Knut Hejke Krzysztof Helsztyński Stanisław Hen Józef Herbert Zbigniew Hill Napoleon Hill Susan Hoffmanowa Klementyna Holt Anne Hovsgaard Jens Hulova Petra Ishiguro Kazuo Iwaszkiewicz Jarosław Iwaszkiewiczowa Anna Jaffrey Madhur Jahren Hope Jakowienko Mira Jamski Piotr Jaruzelska Monika Jastrzębska Magdalena Jersild Per Christian Jörgensdotter Anna Jurgała-Jureczka Joanna Kaczyńska Marta Kallentoft Mons Kanger Thomas Kanowicz Grigorij Karlsson Elise Karon Jan Karpiński Wojciech Kaschnitz Marie Luise Kolbuszewski Jacek Komuda Jacek Kościński Piotr Kowecka Elżbieta Kraszewski Józef Ignacy Kręt Helena Kroh Antoni Kruusval Catarina Krzysztoń Jerzy Kuncewiczowa Maria Kutyłowska Helena Lackberg Camilla Lanckorońska Karolina Lander Leena Larsson Asa Laurain Antoine Lehtonen Joel Loreau Dominique cytaty Lupton Rosamund Lurie Alison Ładyński Antonin Łapicka Zuzanna Łopieńska Barbara Łozińska Maja Łoziński Mikołaj Maciejewska Beata Maciorowski Mirosław Mackiewicz Józef Magris Claudio Malczewski Rafał Maloney Alison Małecki Jan Manguel Alberto Mankell Henning Mann Wojciech Mansfield Katherine Marai Sandor Marias Javier Marinina Aleksandra Marklund Liza Marquez Gabriel Masłoń Krzysztof Mazzucco Melania McKeown Greg Meder Basia Meller Marcin Meredith George Michniewicz Tomasz Miłoszewski Zygmunt Mitchell David Mizielińscy Mjaset Christer Mrożek Sławomir Mukka Timo Murakami Haruki Musierowicz Małgorzata Musso Guillaume Myśliwski Wiesław Nair Preethi Naszkowski Zbigniew Nesbø Jo Nesser Hakan Nicieja Stanisław Nothomb Amelie Nowakowski Marek Nowik Mirosław Obertyńska Beata Oksanen Sofi Orlińska Zuzanna Ossendowski Antoni Ferdynand Pająk-Puda Dorota Paukszta Eugeniusz Pawełczyńska Anna Pawlikowski Michał Pezzelli Peter Pilch Krzysztof Platerowa Katarzyna Plebanek Grażyna Płatowa Wiktoria Proust Marcel Pruszkowska Maria Pruszyńska Anna Przedpełska-Trzeciakowska Anna Puchalska Joanna Puzyńska Katarzyna Quinn Spencer Rabska Zuzanna Rankin Ian Rejmer Małgorzata Reszka Paweł Rutkowski Krzysztof Rylski Eustachy Sadler Michael Safak Elif Schirmer Marcin Seghers Jan Sobański Antoni Sobolewska Justyna Staalesen Gunnar Stanowski Krzysztor Stasiuk Andrzej Stec Ewa Stenka Danuta Stockett Kathryn Stulgińska Zofia Susso Eva Sypuła-Gliwa Joanna Szabo Magda Szalay David Szarota Piotr Szczygieł Mariusz Szejnert Małgorzata Szumska Małgorzata Terzani Tiziano Theorin Johan Thompson Ruth Todd Jackie Tomkowski Jan Tristante Jeronimo Tullet Herve Velthuijs Max Venclova Tomas Venezia Mariolina Vesaas Tarjei Wachowicz-Makowska Jolanta Waltari Mika Wałkuski Marek Wańkowicz Melchior Warmbrunn Erika Wassmo Herbjørg Wasylewski Stanisław Weissensteiner Friedrich White Patrick Wiechert Ernst Wieslander Jujja Włodek Ludwika Zevin Gabrielle Zyskowska-Ignaciak Katarzyna Żylińska Jadwiga
Related Posts Plugin for WordPress, Blogger...