Alison Maloney, Pod schodami. Życie codzienne służby domowej w początkach XX w. w Anglii

Któż z nas nie ogląda brytyjskich seriali nakręconych na podstawie wspaniałych angielskich powieści? Ogląda się „Panie z Cranford”, „Dumę i uprzedzenie”, „Północ Południe” i choć śledzimy w napięciu losy głównych bohaterów i ich zawikłanych relacji uczuciowych, to zawsze w tle pojawiają się ci, bez których angielscy dżentelmeni i damy nie mogliby funkcjonować: służba domowa. Nic więc dziwnego, że powstały również seriale poświęcone życiu służących, tej kaście ludzi mieszkających „pod schodami”. 

W latach 90-tych XX wieku bardzo popularny był zabawny serial BBC „Pan wzywał, milordzie?”, a ostatnio rekordy popularności bije „Downton Abbey”, gdzie perypetie służby są równoprawne w stosunku do arystokratów, u których służą.

Gdy tylko zauważyłam, że pojawiła się książka poświęcona życiu służby w Anglii byłam pewna, że ją przeczytam i tak się stało dzięki mojej bibliotece dzielnicowej, której nigdy dość się nie nachwalę. :) 

Autorka w przystępny sposób prezentuje sytuację bytową służących, ich hierarchię i poziom życia. Autorka prezentuje również proces stopniowej emancypacji i poprawy warunków pracy, co było spowodowane rozwojem przemysłu, usług, co skutkowało pojawieniem się nowych, atrakcyjniejszych możliwości zatrudnienia. Nie bez znaczenia był też wybuch I wojny światowej i odejście kilkaset tysięcy służących do wojska. 

Poznajemy tło społeczne , obowiązki poszczególnych grup służących, a także stosunki między nimi. Ta hierarchia była niezmiernie ważna. Najwyżej usytuowanego w niej kamerdynera od stojącej na przeciwległym krańcu posługaczki dzielił ogromny dystans, właściwie niemożliwy do zniwelowania. Najmniej znaczący służący nie byli w ogóle dopuszczani do części domu zajmowanej przez właścicieli. Ci, zajmujący ważniejszą pozycję w hierarchii, uczestniczyli w ich życiu i byli dopuszczani do najbardziej prywatnych spraw „państwa”.

Autorka przybliża czytelnikowi kwestie związane z poziomem zarobków, zakresem obowiązków zwracając uwagę na właściwie brak wolnego. Prawo do dnia wolnego kształtowało się powoli, ale było możliwe do osiągnięcia dopiero w XX wieku. Inna sprawa, że pozycja służącego w XIX wieku była, mimo dużych obciążeń, bardzo pożądana wobec ogromnej nędzy biedniejszych warstw społeczności we wsi i w mieście.

Na początku XX wieku pojawiły się inne formy aktywności zawodowej dla dziewcząt w sklepach, fabrykach i biurach, co przyczyniło się do znaczącego obniżenia atrakcyjności pracy na służbie. Ta sytuacja zmusiła też pracodawców służących do zaoferowania bardziej korzystnych warunków zatrudnienia. Jednak prawdziwym „gwoździem do trumny” służby była jednak I wojna światowa, kiedy to w Wielkiej Brytanii ze służby odeszło ok. 400 tys. osób, które po wojnie albo nie mogły, albo w znaczącej większości nie chciały wracać na pozycję służącego wobec pojawienia się nowych możliwości zawodowych.

Czyta się tę pozycję bardzo dobrze, zawiera wiele interesujących informacji, a język jest bardzo przystępny. Książka Alison Maloney nie jest pozycją naukową, bibliografia jest dość uboga i w sumie mało satysfakcjonująca. Niemniej jednak, a może właśnie dlatego, powinna być to lektura obowiązkowa dla wszystkich wielbicieli epoki edwardiańskiej, jak i wiktoriańskiej, gdyż Autorka w swych rozważaniach sięga również po przykłady z końca XIX wieku. Polecam!


Autor: Alison Maloney
Tytuł oryginalny: Life below stairs
Wydawnictwo: Bellona
Tłumacz: Krzysztof Cieślik
Rok wydania: 2015
Liczba stron: 184

P.S. Po niemal dwóch miesiącach uświadomiłam sobie, że w lutym stuknęło mi 5 lat blogowania. Oddzielnego wpisu z tej okazji nie będzie, ale cieszę się, że to miejsce w sieci nadal istnieje. 

Dziękuję wszystkim, którzy czytają moje notki i przepraszam, że ostatnio brakuje mi czasu na odwiedzanie i komentowanie  na ulubionych blogach. Mam nadzieję, że to się jeszcze zmieni. :)

Pozdrawiam serdecznie!