środa, 16 marca 2016

Elżbieta Kowecka, W salonie i w kuchni. Opowieść o kulturze materialnej pałaców i dworów polskich w XIX w.


 

Książka Elżbiety Koweckiej to wspaniała podróż w przeszłość polskich dworów i obowiązującego tam stylu życia. Autorka zastrzega się co prawda, że jest specjalistką od bardzo wąskiej dziedziny nauki, badającej materialne ślady działalności człowieka, ale po przeczytaniu tej książki nie odczuwam, że była to praca naukowa. Jest napisana prosto i przystępnie i dostarcza sporej dawki wiedzy o życiu XIX-wiecznych dworów.
    
Książka jest podzielona na następujące rozdziały:

1. Posłuchajmy plotek i ploteczek;
2. Rodzinny dom;
3. Salon;
4. Co kryją inne pokoje;
5. Kuchnia;
6. W co się bawić?
7. Ręczne roboty;
8. Rachunki, rachunki

Nie ma większego sensu streszczać tę książkę czy przytaczać przykłady omówione przez Autorkę, gdyż tytuły rozdziałów mówią same za siebie. Tę pozycję po prostu trzeba przeczytać, jeśli interesujemy się życiem codziennym ludzi żyjących w XIX wieku. Elżbieta Kowecka zestawia świadectwa epoki bazując na dostępnych wydawnictwach, wspomnieniach i materiale ilustracyjnym odkrywa przed nami kolejne sfery życia naszych przodków. Siłą rzeczy, z uwagi na pozostawione ślady praca dotyczy ziemiaństwa, ale przez ten obraz przebijają się też do naszej świadomości odpryski życia dworskiej służby. Wiele z przytoczonych świadectw dotyczy dworów kresowych, gdzie tradycje szlacheckie i staropolski tryb życia były kultywowane z najwyższym pietyzmem, zwłaszcza w okresie zaborów.

Szczególne wrażenie na czytelniku robią (no, przynajmniej na mnie zrobiły :)) opisy sposobu żywienia i celebracja posiłków połączona z tradycyjną polską gościnnością. Gdy uświadomimy sobie, że nie było wtedy wielu istotnych udogodnień współczesnego gospodarstwa domowego, docenimy, jak wielki wysiłek musiał być włożony w przygotowanie tych następujących po sobie posiłków, które dziś określilibyśmy raczej mianem uczt.

"Leon Potocki w swoich „Pamiętnikach pana Kamertona” (wyd. 1869) malował taką „codzienność gastronomiczną" dworu litewskiego z lat 30-tych XIX wieku:

„Dzień rozpoczynano od kawy ze śmietanką […]. Około godziny dziesiątej odwiedzić apteczkę, napić się po kieliszku anyżówki, kminkówki lub pomarańczówki i zakąsić pierniczkiem lub śliwką na rodzynku, było rzeczą nieodzowną. O jedenastej gospodarz, przepiwszy do gości dużym kieliszkiem ajerówki* […]dla zaostrzenia apetytu, z kolei każdego częstował, po czym na lekką zakąskę zapraszał, ale ta zakąska składała się i z kołdunów, bigosu, kiełbas, i zrazów, a dokoła półmiski z ruladą, rozmaitą wędliną i serem. Porter i piwo towiańskie gasiło pragnienie. O drugiej podawano do stołu. Obiad z kilkunastu potraw złożony poprzedzała wódka, a towarzyszyło wino […]. Po obiedzie roznoszono kawę ze śmietanką, w parę godzin później frukta i konfitury, pomiędzy którymi w lecie ogórki z miodem, a w zimie orzechy i mak smażony w miodzie najgłówniejszą odgrywał rolę. O szóstej następowała herbata z ciastem, a wnet potem ochoczy gospodarz wołał: - Panowie […] zawód życia krótki, napijmy się wódki! O dziewiątej wieczerza złożona z pięciu lub więcej sutych potraw z bojaźni, aby się z głodu nie przyśnili Cyganie. Koło północy, chcąc nie na czczo pójść do spoczynku, dawano wereszczakę**, po czym po parę lampeczek krupniku lub ponczyku wypić wypadało i to się nazywało podkurkiem.”

*Ajer – wódka z dodatkiem korzeni tataraku
**Wereszczaka – zupa z kiełbasą, półgęskiem i kaszą jęczmienną, przysmak kuchni litewskiej

Książka jest napisana przystępnie, z dużym znawstwem i znajomością tematu. Całości dopełnia staranne wydanie ze stylowymi ilustracjami. To wielka przyjemność, że praca o charakterze naukowym jest po prostu dobrą książką, która w dodatku jest lekturą obowiązkową dla wszystkich kochających naszą przeszłość i tradycje.


Autor: Elżbieta Kowecka
Wydawnictwo: Zysk i S-ka
Rok wydania: 2008
Liczba stron: 302

  

8 komentarzy:

  1. Czytałam dawno temu, jeszcze w starszym wydaniu.
    Chyba powinnam odświeżyć lekturę, bo to książka pełna smaczków i ciekawostek.

    OdpowiedzUsuń
    Odpowiedzi
    1. To wydanie jest naprawdę piękne i chwała wydawnictwu Zysk i S-ka za wznowienie tej książki.

      Usuń
    2. Wydawnictwo Zysk szykuje kolejne wznowienie książki.

      Usuń
    3. Bardzo dobra wiadomość!

      Usuń
  2. Czytałam, miałam w starszym wydaniu, gdzieś mi poszło po ludziach. Kapitalna książka, polecam gorąco!

    OdpowiedzUsuń

Autorzy

Agopsowicz Monika Albaret Celeste Albom Mitch Alvtegen Karin Austen Jane Babina Natalka Bachmann Ingeborg Baranowska Małgorzata Becerra Angela Beekman Aimee Bek Aleksander Bellow Saul Bennett Alan Besala Jerzy Bobkowski Andrzej Bogucka Maria Bonda Katarzyna Borkowska Urszula Bowen Rhys Brabant Hyacinthe Braine John Brodski Josif Calvino Italo Castagno Dario Cegielski Tadeusz Cejrowski Wojciech Cherezińska Elżbieta Cleeves Ann Courtemanche Gil Covey Sean Crummey Michael Cusk Rachel Czapska Maria Czarnecka Renata Czarnyszewicz Florian Czwojdrak Bożena Dallas Sandra de Blasi Marlena Didion Joan Dmochowska Emma Doctorow E.L. Domagalski Dariusz Domańska-Kubiak Irena Dostojewska Anna Drewniak Wojciech Drinkwater Carol Drucka Nadzieja Druckerman Pamela Dunlop Fuchsia Dyer Wayne Edwardson Ake Evans Richard Fabiani Bożena Fadiman Anne Faulkner William Fiedler Arkady Filipowicz Wika Fletcher Susan Fogelström Per Anders Fønhus Mikkjel Fowler Karen Joy Frankl Viktor Franzen Jonathan Frayn Michael Fredro Aleksander Fryczkowska Anna Gaskell Elizabeth Genow Magdalena Gilmour David Giordano Paolo Goetel Ferdynand Goethe Johann Wolfgang Gołowkina Irina Grabowska-Grzyb Ałbena Grabski Maciej Green Penelope Grimes Martha Grimwood Ken Gunnarsson Gunnar Gustafsson Lars Gutowska-Adamczyk Małgorzata Guzowska Marta Hagen Wiktor Hamsun Knut Hejke Krzysztof Helsztyński Stanisław Hen Józef Herbert Zbigniew Hill Napoleon Hill Susan Hoffmanowa Klementyna Holt Anne Hovsgaard Jens Hulova Petra Ishiguro Kazuo Iwaszkiewicz Jarosław Iwaszkiewiczowa Anna Jaffrey Madhur Jahren Hope Jakowienko Mira Jamski Piotr Jaruzelska Monika Jastrzębska Magdalena Jersild Per Christian Jörgensdotter Anna Jurgała-Jureczka Joanna Kaczyńska Marta Kallentoft Mons Kanger Thomas Kanowicz Grigorij Karlsson Elise Karon Jan Karpiński Wojciech Kaschnitz Marie Luise Kolbuszewski Jacek Komuda Jacek Kościński Piotr Kowecka Elżbieta Kraszewski Józef Ignacy Kręt Helena Kroh Antoni Kruusval Catarina Krzysztoń Jerzy Kuncewiczowa Maria Kutyłowska Helena Lackberg Camilla Lanckorońska Karolina Lander Leena Larsson Asa Laurain Antoine Lehtonen Joel Loreau Dominique cytaty Lupton Rosamund Lurie Alison Ładyński Antonin Łapicka Zuzanna Łopieńska Barbara Łozińska Maja Łoziński Mikołaj Maciejewska Beata Maciorowski Mirosław Mackiewicz Józef Magris Claudio Malczewski Rafał Maloney Alison Małecki Jan Manguel Alberto Mankell Henning Mann Wojciech Mansfield Katherine Marai Sandor Marias Javier Marinina Aleksandra Marklund Liza Marquez Gabriel Masłoń Krzysztof Mazzucco Melania McKeown Greg Meder Basia Meller Marcin Meredith George Michniewicz Tomasz Miłoszewski Zygmunt Mitchell David Mizielińscy Mjaset Christer Mrożek Sławomir Mukka Timo Murakami Haruki Musierowicz Małgorzata Musso Guillaume Myśliwski Wiesław Nair Preethi Naszkowski Zbigniew Nesbø Jo Nesser Hakan Nicieja Stanisław Nothomb Amelie Nowakowski Marek Nowik Mirosław Obertyńska Beata Oksanen Sofi Orlińska Zuzanna Ossendowski Antoni Ferdynand Pająk-Puda Dorota Paukszta Eugeniusz Pawełczyńska Anna Pawlikowski Michał Pezzelli Peter Pilch Krzysztof Platerowa Katarzyna Plebanek Grażyna Płatowa Wiktoria Proust Marcel Pruszkowska Maria Pruszyńska Anna Przedpełska-Trzeciakowska Anna Puchalska Joanna Puzyńska Katarzyna Quinn Spencer Rabska Zuzanna Rankin Ian Rejmer Małgorzata Reszka Paweł Rutkowski Krzysztof Rylski Eustachy Sadler Michael Safak Elif Schirmer Marcin Seghers Jan Sobański Antoni Sobolewska Justyna Staalesen Gunnar Stanowski Krzysztor Stasiuk Andrzej Stec Ewa Stenka Danuta Stockett Kathryn Stulgińska Zofia Susso Eva Sypuła-Gliwa Joanna Szabo Magda Szalay David Szarota Piotr Szczygieł Mariusz Szejnert Małgorzata Szumska Małgorzata Terzani Tiziano Theorin Johan Thompson Ruth Todd Jackie Tomkowski Jan Tristante Jeronimo Tullet Herve Velthuijs Max Venclova Tomas Venezia Mariolina Vesaas Tarjei Wachowicz-Makowska Jolanta Waltari Mika Wałkuski Marek Wańkowicz Melchior Warmbrunn Erika Wassmo Herbjørg Wasylewski Stanisław Weissensteiner Friedrich White Patrick Wiechert Ernst Wieslander Jujja Włodek Ludwika Zevin Gabrielle Zyskowska-Ignaciak Katarzyna Żylińska Jadwiga
Related Posts Plugin for WordPress, Blogger...