poniedziałek, 13 czerwca 2011

Arkady Fiedler, Madagaskar. Gorąca wieś Ambinanitelo




Książka Arkadego Fiedlera z przedwojennej wyprawy na Madagaskar po raz pierwszy ukazała się w pełnej postaci. Książka ta powstała w ciekawych okolicznościach. Otóż przed II wojną światową Polska, jak wiele ówczesnych europejskich społeczeństw poważnie myślała o posiadaniu kolonii. Dlatego też, w roku 1937 miała miejsce rządowa wyprawa na Madagaskar pod kierunkiem majora Mieczysława Lepeckiego (adiutanta Marszałka Piłsudskiego). Stąd też "tajna" misja Fiedlera, który na zlecenie rządu RP - jako niezależny ekspert - badał warunki i opłacalność ewentualnej kolonizacji i polskiego osadnictwa na wyspie. Oczywiście, Arkady Fiedler przede wszystkim badał zwierzęta, opisywał zwyczaje rdzennej ludności Madagaskaru i... fotografował.

Czytałam kilka pozycji z serii „Poznaj Świat” wydawnictwa Bernardinum i właściwie żadna mnie nie zawiodła. „Madagaskar” jednak mnie zaskoczył. Pomijając bowiem „Dywizjon 303” przeczytany w zamierzchłej szkolnej rzeczywistości, nie znałam twórczości Arkadego Fiedlera. Dlatego po tę książkę sięgałam z pewną niepewnością, a okazało się, że to była prawdziwa uczta, nie tylko fotograficzna, ale i literacka. Książka jest przepięknie wydana, zawiera naprawdę wspaniałe fotografie, które zostały odzyskane z mroków niepamięci dzięki mrówczej pracy zespołu edytorskiego. Wiele z tych zdjęć zostało opublikowanych po raz pierwszy. Szata fotograficzna nie jest jednak głównym atutem tej książki. Jest nim piękny, literacki język autora. Czytanie tej książki to ogromna przyjemność nawet dla osób, które nie przepadają za literatura podróżniczą.



Tak naprawdę, ta książka po raz pierwszy ukazała się w takiej postaci. Przed wojną wydano część wspomnień, po wojnie, w Polsce zaś inne fragmenty ze słusznymi ideologicznie wstawkami o charakterze marksistowsko-leninowskim. Wojciech Cejrowski – pomysłodawca i opiekun serii – dołożył wielu starań, aby ta książka ujrzała światło dzienne w zamierzonej przez autora formie. Z jego śledztwa wynikało, że kilka rozdziałów o charakterze wyraźnie „ideologicznym” i nie związanych z tematem wyprawy zostało dopisanych pod wyraźnym przymusem, dlatego postanowił je usunąć, choć z ich treścią można się zapoznać na końcu książki. 


Arkady Fiedler z zapałem opisuje dzieje Madagaskaru, w których niepoślednią rolę odegrał w swoim czasie Maurycy Beniowski, a także zdaje relację z perypetii, jakie miały miejsce podczas jego pobytu na tej wyspie, a głównie w wiosce Ambinamento, gdzie usiłował on – razem ze swym towarzyszem - wskrzesić ducha wielkiego rodaka oraz poznać faunę i florę tamtych okolic. Bohaterowie starają się odnaleźć ślady Beniowskiego, choć jest to praktycznie niemożliwe. Przekonują tubylców, że historia ich wyspy była mocno związana z człowiekiem, który był rodakiem podróżników. Okazuje się jednak, że przekonanie mieszkańców wioski do siebie nie będzie ani proste, ani łatwe. Wizyta Polaków na Madagaskarze wzbudza czujność francuskich władz kolonizacyjnych (nie bezpodstawnie – jak się okazuje), tubylców, którzy pełnią swoje funkcje z łaski Francuzów, a dodając do tego rozmaite waśnie plemienne między mieszkańcami wioski pierwsze miesiące nie są dla Polaków łatwe.

Fiedler pisze bardzo szczerze o pięknie Madagaskaru, o historii wyspy, a także o ciekawych i ponętnych kobietach, które spotkali polscy wędrowcy. Na opisach się nie kończy, bo podróżnik wziął sobie również tubylczą żonę. Dokładniej rzecz ujmując, nawet dwie… Było to dla mnie spore zaskoczenie, bo autorzy książek podróżniczych zwykle unikają tematów dotyczących relacji damsko-męskich jeśli angażuje to ich osobę. O ile pamiętam, tylko Wojciech Cejrowski w jednej ze swych książek wspomniał, że miał propozycję bliższego kontaktu z żoną wodza… Jak nietrudno się domyślić, fragmenty będące świadectwem zauroczenia autora madagaskarskimi pięknościami zostały usunięte w wydaniach książki w czasach PRL-u. 

Szczerze polecam tę książkę również tym, którzy nie są fanami literatury podróżniczej. Arkady Fiedler pisał pięknie i warto wracać do jego twórczości.




Arkady Fiedler (ur. 28 listopada 1894 w Poznaniu - zm. 7 marca 1985 w Poznaniu) - polski prozaik, reportażysta, przyrodnik i podróżnik. Studiował filozofię i nauki przyrodnicze na Uniwersytecie Jagiellońskim oraz na uniwersytecie w Poznaniu. Studia te zostały przerwane wybuchem I wojny światowej. W 1917 Fiedler debiutował cyklem wierszy "Czerwone światło ogniska" na łamach poznańskiego dwutygodnika "Zdrój". W latach 1918-1919 brał udział w powstaniu wielkopolskim (był szefem sztabu dowództwa Żandarmerii Krajowej). W latach 1922-1923 studiował i ukończył Akademię Sztuk Graficznych w Lipsku, zdobywając tytuł mistrza chemigrafii. W 1926 wydał pierwszą książkę "Przez wiry i porohy Dniestru". W 1927 wyjechał w pierwszą z 30 podróży po świecie, w czasie których m.in. zbierał okazy fauny dla polskich muzeów przyrodniczych. II wojna światowa zastała Fiedlera na Tahiti skąd w lutym 1940 przez Francję dotarł do Wielkiej Brytanii. W latach 1940-1941 przebywał wśród polskich lotników dokumentując ich wrażenia z lotów bojowych, które były podstawą książki Dywizjon 303. W 1946 r. Fiedler powrócił do kraju. Od 1951 mieszkał w Puszczykowie pod Poznaniem.



Moja ocena: 5 / 6

Autor: Arkady Fiedler
Wydawnictwo: Bernardinum
Seria: Poznaj Świat
Rok wydania: 2006
Liczba stron: 368




4 komentarze:

  1. Brzmi bardzo ciekawie, z chęcią przeczytam!

    OdpowiedzUsuń
  2. Naprawdę polecam ;) Czyta się bardzo dobrze

    OdpowiedzUsuń
  3. O, jak wspaniale! Cieszę się Kaye, że tutaj do Ciebie trafiłam i, że mogłam przeczytać właśnie recenzje tej książki!
    Ja poznałam Arkadego Fiedlera po raz pierwszy czytając "Dywizjon 303" - zrobił na mnie wielkie wrażenie. I chociaż reportaż nie jest moją ulubioną formą to "Dywizjon" cenię sobie bardzo, bardzo wysoko.
    Później odkryłam inne książki polskiego podróżnika - "Nowa przygoda: Gwinea" i "Indiański Napoleon Gór Skalistych" (napisany na podstawie autentycznego pamiętnika Biegnącego Łosia o wojnie z plemieniem Nezpersów w roku 1877). Obie ci serdecznie polecam.
    A pozycję opisaną przez Ciebie mam w planach. Seria wydawnicza "Poznaj świat" ogólnie mnie zachwyca (no, może oprócz ceny, niestety :( ). To, że przypomina się zapomniane książki zawsze zasługuje na uznanie.

    Pozdrawiam serdecznie!

    OdpowiedzUsuń
  4. Witaj! Dzięki za wskazówki. Jeśli czas pozwoli, chętnie z nich skorzystam.

    Seria "Poznaj świat" rzeczywiście do tanich nie należy, ale na szczęście są jeszcze biblioteki :)

    Pozdrawiam!

    PS Mam nadzieję, że "Duma i uprzedzenie" Ci się spodoba.

    OdpowiedzUsuń

Autorzy

Agopsowicz Monika Albaret Celeste Albom Mitch Alvtegen Karin Austen Jane Babina Natalka Bachmann Ingeborg Baranowska Małgorzata Becerra Angela Beekman Aimee Bek Aleksander Bellow Saul Bennett Alan Besala Jerzy Bobkowski Andrzej Bogucka Maria Bonda Katarzyna Borkowska Urszula Bowen Rhys Brabant Hyacinthe Braine John Brodski Josif Calvino Italo Castagno Dario Cegielski Tadeusz Cejrowski Wojciech Cherezińska Elżbieta Cleeves Ann Courtemanche Gil Covey Sean Crummey Michael Cusk Rachel Czapska Maria Czarnecka Renata Czarnyszewicz Florian Czwojdrak Bożena Dallas Sandra de Blasi Marlena Didion Joan Dmochowska Emma Doctorow E.L. Domagalski Dariusz Domańska-Kubiak Irena Dostojewska Anna Drewniak Wojciech Drinkwater Carol Drucka Nadzieja Druckerman Pamela Dunlop Fuchsia Dyer Wayne Edwardson Ake Evans Richard Fabiani Bożena Fadiman Anne Faulkner William Fiedler Arkady Filipowicz Wika Fletcher Susan Fogelström Per Anders Fønhus Mikkjel Fowler Karen Joy Frankl Viktor Franzen Jonathan Frayn Michael Fredro Aleksander Fryczkowska Anna Gaskell Elizabeth Genow Magdalena Gilmour David Giordano Paolo Goetel Ferdynand Goethe Johann Wolfgang Gołowkina Irina Grabowska-Grzyb Ałbena Grabski Maciej Green Penelope Grimes Martha Grimwood Ken Gunnarsson Gunnar Gustafsson Lars Gutowska-Adamczyk Małgorzata Guzowska Marta Hagen Wiktor Hamsun Knut Hejke Krzysztof Helsztyński Stanisław Hen Józef Herbert Zbigniew Hill Napoleon Hill Susan Hoffmanowa Klementyna Holt Anne Hovsgaard Jens Hulova Petra Ishiguro Kazuo Iwaszkiewicz Jarosław Iwaszkiewiczowa Anna Jaffrey Madhur Jahren Hope Jakowienko Mira Jamski Piotr Jaruzelska Monika Jastrzębska Magdalena Jersild Per Christian Jörgensdotter Anna Jurgała-Jureczka Joanna Kaczyńska Marta Kallentoft Mons Kanger Thomas Kanowicz Grigorij Karlsson Elise Karon Jan Karpiński Wojciech Kaschnitz Marie Luise Kolbuszewski Jacek Komuda Jacek Kościński Piotr Kowecka Elżbieta Kraszewski Józef Ignacy Kręt Helena Kroh Antoni Kruusval Catarina Krzysztoń Jerzy Kuncewiczowa Maria Kutyłowska Helena Lackberg Camilla Lanckorońska Karolina Lander Leena Larsson Asa Laurain Antoine Lehtonen Joel Loreau Dominique cytaty Lupton Rosamund Lurie Alison Ładyński Antonin Łapicka Zuzanna Łopieńska Barbara Łozińska Maja Łoziński Mikołaj Maciejewska Beata Maciorowski Mirosław Mackiewicz Józef Magris Claudio Malczewski Rafał Maloney Alison Małecki Jan Manguel Alberto Mankell Henning Mann Wojciech Mansfield Katherine Marai Sandor Marias Javier Marinina Aleksandra Marklund Liza Marquez Gabriel Masłoń Krzysztof Mazzucco Melania McKeown Greg Meder Basia Meller Marcin Meredith George Michniewicz Tomasz Miłoszewski Zygmunt Mitchell David Mizielińscy Mjaset Christer Mrożek Sławomir Mukka Timo Murakami Haruki Musierowicz Małgorzata Musso Guillaume Myśliwski Wiesław Nair Preethi Naszkowski Zbigniew Nesbø Jo Nesser Hakan Nicieja Stanisław Nothomb Amelie Nowakowski Marek Nowik Mirosław Obertyńska Beata Oksanen Sofi Orlińska Zuzanna Ossendowski Antoni Ferdynand Pająk-Puda Dorota Paukszta Eugeniusz Pawełczyńska Anna Pawlikowski Michał Pezzelli Peter Pilch Krzysztof Platerowa Katarzyna Plebanek Grażyna Płatowa Wiktoria Proust Marcel Pruszkowska Maria Pruszyńska Anna Przedpełska-Trzeciakowska Anna Puchalska Joanna Puzyńska Katarzyna Quinn Spencer Rabska Zuzanna Rankin Ian Rejmer Małgorzata Reszka Paweł Rutkowski Krzysztof Rylski Eustachy Sadler Michael Safak Elif Schirmer Marcin Seghers Jan Sobański Antoni Sobolewska Justyna Staalesen Gunnar Stanowski Krzysztor Stasiuk Andrzej Stec Ewa Stenka Danuta Stockett Kathryn Stulgińska Zofia Susso Eva Sypuła-Gliwa Joanna Szabo Magda Szalay David Szarota Piotr Szczygieł Mariusz Szejnert Małgorzata Szumska Małgorzata Terzani Tiziano Theorin Johan Thompson Ruth Todd Jackie Tomkowski Jan Tristante Jeronimo Tullet Herve Velthuijs Max Venclova Tomas Venezia Mariolina Vesaas Tarjei Wachowicz-Makowska Jolanta Waltari Mika Wałkuski Marek Wańkowicz Melchior Warmbrunn Erika Wassmo Herbjørg Wasylewski Stanisław Weissensteiner Friedrich White Patrick Wiechert Ernst Wieslander Jujja Włodek Ludwika Zevin Gabrielle Zyskowska-Ignaciak Katarzyna Żylińska Jadwiga
Related Posts Plugin for WordPress, Blogger...