środa, 29 kwietnia 2015

Andrzej Bobkowski, Z dziennika podróży





Andrzej Bobkowski – kim był? Jeszcze parę lat temu ten polski literat był kompletnie nieznany polskiemu czytelnikowi. Wiele lat po śmierci jego twórczość w końcu zaczyna się przebijać do świadomości czytelników, ale daleko mu do popularności innych twórców związanych z paryską „Kulturą”. A przecież Kazimierz Wierzyński mówił o nim: „To talent pisarski o niezwykłych walorach”. Najbardziej znaną jego książką są „Szkice piórkiem”, ale ja miałam na półce „Z dziennika podróży” i o nich chciałam dziś napisać parę słów. 

Zapiski Bobkowskiego zgromadzone w tym wydawnictwie pochodzą z czasów jego powojennego pobytu we Francji, późniejsze zaś stanowią dokumentację jego podróży statkiem z Marsylii do Panamy, skąd później udał się do Gwatemali, gdzie osiadł na stałe aż do przedwczesnej śmierci w 1961 r. 

Andrzej Bobkowski był zapalonym rowerzystą przemierzającym Francję wzdłuż i wszerz. Jego relacje z wypraw rowerowych i z późniejszego rejsu statkiem ukazywały się w powojennej prasie krajowej, jako że pozbawione były jakichkolwiek akcentów politycznych czy odniesień do sytuacji w Polsce. Ich autor wyłania się ze zgromadzonych w wydawnictwie tekstów jako bystry obserwator potrafiący na bazie określonego szczegółu postawić głębszą diagnozę. W swoich opisach koncentruje się na opisie sytuacji w powojennej Francji i stylu życia jej obywateli w warunkach ubóstwa i powszechnego niedostatku charakterystycznego dla powojennej Europy.

W 1950 roku Bobkowski podjął decyzję o emigracji do Gwatemali nie widząc dla siebie przyszłości w Europie. Był wolnym duchem, rzekłoby się dziś „kosmopolitą”, nie był ograniczony tęsknotą za polskością, do której zresztą miał dość krytyczny stosunek. Podjęcie decyzji o emigracji do dalekiego kraju było dla niego dążeniem do osiągnięcia wolności. Przez całą podróż Bobkowski prowadził dziennik. Jego zapiski z podróży III klasą na statku „Jagiełło” dotyczą opisu sytuacyjnego, codziennego życia w warunkach nietypowych, gdy podczas długiej podróży wszyscy pasażerowie zdani byli jedynie na towarzystwo ograniczonego kręgu osób. Opisy kontaktów ze współpasażerami skrzą się ciekawymi porównaniami i skojarzeniami, choć monotonia podróży była trudna do zniesienia, zwłaszcza w pod koniec rejsu.  

Relacje Bobkowskiego, choć spisane ponad 60 lat temu, czyta się z przyjemnością. Może dlatego, że nie koncentrują się na sprawach ówcześnie aktualnych, lecz raczej na ludzkich zachowaniach, które nie zmieniły się aż tak diametralnie. W pewnym momencie, czytając teksty Bobkowskiego nasunęło mi się porównanie do szkiców podróżniczych Sandora Maraia z okresu międzywojennego. Mimo wszelkich różnic, podejście obu literatów do opisywanej rzeczywistości jest zadziwiająco podobne, brakuje również odniesień do sytuacji politycznej w ich ojczyźnie, choć obaj byli emigrantami. 

Andrzej Bobkowski, powoli odzyskujący swoje miejsce w historii literatury polskiej, bezsprzecznie wart jest poznania i uwagi współczesnych czytelników. Odszedł zbyt wcześnie, a znany był bardzo wąskiemu gronu ekspertów. Teraz zaczyna się to trochę zmieniać, czego znakiem jest choćby ta strona Polskiego Radia
. Warto poznać pióro Bobkowskiego i jego styl pisarski, gdyż to przykład kolejnego zapomnianego, a bardzo zdolnego i inteligentnego człowieka, nie tylko pisarza.



Andrzej Bobkowski w Gwatemali
Źródło
Andrzej Bobkowski (1913-61) - rodzina sporo podróżowała, więc przyszły pisarz w dzieciństwie i młodości m.in. Lidę, Wilno i Modlin. W marcu 1939 r. wyjechał z żoną do Francji i tam rozpoczął pracę w fabryce broni w małej miejscowości pod Paryżem. Próbował bezskutecznie wstąpić do polskiego wojska. Zdecydował się więc na powrót do Paryża. Po wojnie przez krótki czas był kierownikiem Księgarni Polskiej w Paryżu, a następnie był magazynierem w YMCA. Współredagował też wychodzące do 1947 r. w Lyonie, a później w Paryżu pismo "Razem Młodzi Przyjaciele".
W 1948 r. Bobkowski opuścił Europę i wraz z żoną wyjechał do Gwatemali. Tam założył sklep z zabawkami i zajął się modelarstwem, nie zaniedbał też pracy pisarskiej. Swoje opowiadania drukował w "Kulturze". Ukazały się jako całość dopiero 9 lat po jego śmierci. Umarł 26 czerwca 1961 r. - przegrał kilkuletnią walkę z rakiem.


 



Autor: Andrzej Bobkowski
Wydawnictwo: Biblioteka Więzi
Rok wydania: 2009
Liczba stron: 210
 
 

8 komentarzy:

  1. Tak, powoli przenika do świadomości czytelników - to dobre określenie. Przyznam, że sama do niedawna byłam pogrążoną w błogiej nieświadomości ignorantką, ale Bobkowskiego zamierzam nadrobić.

    OdpowiedzUsuń
    Odpowiedzi
    1. Warto! Ja się muszę rozejrzeć za "Szkicami piórkiem".

      Usuń
  2. To ten słynny Bobkowski, o którym pisze od paru lat cała prawicowa prasa?
    A ja nie znam i nawet nie mają u mnie w bibliotece.

    OdpowiedzUsuń
    Odpowiedzi
    1. Mniemam, że to ta sama osoba. :) Moja biblioteka ma w swoich zasobach "Szkice piórkiem", więc spróbuję się do nich przymierzyć. "Z dziennika podróży" kupiłam na targach książki za naprawdę nieduże pieniądze.

      Usuń
  3. Czytałam już o nim kiedyś chyba u Beaty a teraz z przyjemnością sobie o nim poczytałam u Ciebie.
    Wolny, jak ptak......nie każdy tak potrafi czuć się na obczyźnie....

    OdpowiedzUsuń
    Odpowiedzi
    1. Nie każdy, to prawda. Bobkowski był człowiekiem z poczuciem humoru i dystansie do siebie, przynajmniej takie odniosłam wrażenie z lektury jego tekstów.

      Usuń
  4. Dobrze, że porównałaś do prozy Sandora Maraia, zdecydowanie coś w tym jest. Fragmenty "Szkiców piórkiem" są zachwycające, chętnie poznam zapiski "Z dziennika podróży".

    OdpowiedzUsuń
    Odpowiedzi
    1. Dziękuję za miłe słowa. Zachęciłam się do lektury "Szkiców piórkiem" i wiem, że prędzej czy później, ale je przeczytam. :)

      Usuń

Autorzy

Agopsowicz Monika Albaret Celeste Albom Mitch Alvtegen Karin Austen Jane Babina Natalka Bachmann Ingeborg Baranowska Małgorzata Becerra Angela Beekman Aimee Bek Aleksander Bellow Saul Bennett Alan Besala Jerzy Bobkowski Andrzej Bogucka Maria Bonda Katarzyna Borkowska Urszula Bowen Rhys Brabant Hyacinthe Braine John Brodski Josif Calvino Italo Castagno Dario Cegielski Tadeusz Cejrowski Wojciech Cherezińska Elżbieta Cleeves Ann Courtemanche Gil Covey Sean Crummey Michael Cusk Rachel Czapska Maria Czarnecka Renata Czarnyszewicz Florian Czwojdrak Bożena Dallas Sandra de Blasi Marlena Didion Joan Dmochowska Emma Doctorow E.L. Domagalski Dariusz Domańska-Kubiak Irena Dostojewska Anna Drewniak Wojciech Drinkwater Carol Drucka Nadzieja Druckerman Pamela Dunlop Fuchsia Dyer Wayne Edwardson Ake Evans Richard Fabiani Bożena Fadiman Anne Faulkner William Fiedler Arkady Filipowicz Wika Fletcher Susan Fogelström Per Anders Fønhus Mikkjel Fowler Karen Joy Frankl Viktor Franzen Jonathan Frayn Michael Fredro Aleksander Fryczkowska Anna Gaskell Elizabeth Genow Magdalena Gilmour David Giordano Paolo Goetel Ferdynand Goethe Johann Wolfgang Gołowkina Irina Grabowska-Grzyb Ałbena Grabski Maciej Green Penelope Grimes Martha Grimwood Ken Gunnarsson Gunnar Gustafsson Lars Gutowska-Adamczyk Małgorzata Guzowska Marta Hagen Wiktor Hamsun Knut Hejke Krzysztof Helsztyński Stanisław Hen Józef Herbert Zbigniew Hill Napoleon Hill Susan Hoffmanowa Klementyna Holt Anne Hovsgaard Jens Hulova Petra Ishiguro Kazuo Iwaszkiewicz Jarosław Iwaszkiewiczowa Anna Jaffrey Madhur Jahren Hope Jakowienko Mira Jamski Piotr Jaruzelska Monika Jastrzębska Magdalena Jersild Per Christian Jörgensdotter Anna Jurgała-Jureczka Joanna Kaczyńska Marta Kallentoft Mons Kanger Thomas Kanowicz Grigorij Karlsson Elise Karon Jan Karpiński Wojciech Kaschnitz Marie Luise Kolbuszewski Jacek Komuda Jacek Kościński Piotr Kowecka Elżbieta Kraszewski Józef Ignacy Kręt Helena Kroh Antoni Kruusval Catarina Krzysztoń Jerzy Kuncewiczowa Maria Kutyłowska Helena Lackberg Camilla Lanckorońska Karolina Lander Leena Larsson Asa Laurain Antoine Lehtonen Joel Loreau Dominique cytaty Lupton Rosamund Lurie Alison Ładyński Antonin Łapicka Zuzanna Łopieńska Barbara Łozińska Maja Łoziński Mikołaj Maciejewska Beata Maciorowski Mirosław Mackiewicz Józef Magris Claudio Malczewski Rafał Maloney Alison Małecki Jan Manguel Alberto Mankell Henning Mann Wojciech Mansfield Katherine Marai Sandor Marias Javier Marinina Aleksandra Marklund Liza Marquez Gabriel Masłoń Krzysztof Mazzucco Melania McKeown Greg Meder Basia Meller Marcin Meredith George Michniewicz Tomasz Miłoszewski Zygmunt Mitchell David Mizielińscy Mjaset Christer Mrożek Sławomir Mukka Timo Murakami Haruki Musierowicz Małgorzata Musso Guillaume Myśliwski Wiesław Nair Preethi Naszkowski Zbigniew Nesbø Jo Nesser Hakan Nicieja Stanisław Nothomb Amelie Nowakowski Marek Nowik Mirosław Obertyńska Beata Oksanen Sofi Orlińska Zuzanna Ossendowski Antoni Ferdynand Pająk-Puda Dorota Paukszta Eugeniusz Pawełczyńska Anna Pawlikowski Michał Pezzelli Peter Pilch Krzysztof Platerowa Katarzyna Plebanek Grażyna Płatowa Wiktoria Proust Marcel Pruszkowska Maria Pruszyńska Anna Przedpełska-Trzeciakowska Anna Puchalska Joanna Puzyńska Katarzyna Quinn Spencer Rabska Zuzanna Rankin Ian Rejmer Małgorzata Reszka Paweł Rutkowski Krzysztof Rylski Eustachy Sadler Michael Safak Elif Schirmer Marcin Seghers Jan Sobański Antoni Sobolewska Justyna Staalesen Gunnar Stanowski Krzysztor Stasiuk Andrzej Stec Ewa Stenka Danuta Stockett Kathryn Stulgińska Zofia Susso Eva Sypuła-Gliwa Joanna Szabo Magda Szalay David Szarota Piotr Szczygieł Mariusz Szejnert Małgorzata Szumska Małgorzata Terzani Tiziano Theorin Johan Thompson Ruth Todd Jackie Tomkowski Jan Tristante Jeronimo Tullet Herve Velthuijs Max Venclova Tomas Venezia Mariolina Vesaas Tarjei Wachowicz-Makowska Jolanta Waltari Mika Wałkuski Marek Wańkowicz Melchior Warmbrunn Erika Wassmo Herbjørg Wasylewski Stanisław Weissensteiner Friedrich White Patrick Wiechert Ernst Wieslander Jujja Włodek Ludwika Zevin Gabrielle Zyskowska-Ignaciak Katarzyna Żylińska Jadwiga
Related Posts Plugin for WordPress, Blogger...