Krzysztof Varga o Węgrzech

Krzysztof Varga (ur. 1968)
Polski pisarz węgierskiego pochodzenia, krytyk literacki, dziennikarzŹródło zdjęcia

Krzysztof Varga, "Gulasz z turula"
Wydawnictwo Czarne, 2007

"Smutek Węgrów bierze się w wielkiej mierze z kuchni. Należałoby przeprowadzić fundamentalne badania dietetyczno - psychologiczne na temat wpływu węgierskiego sposobu odżywiania na narodowe i egzystencjalne nastroje. Mnie zawsze po obfitym budapeszteńskim posiłku ogarniają: melancholia, tęsknota, smutek i zniechęcenie. Krew z głowy spływa do żołądka, by pomóc w trawieniu, ociężałość cielesna brata się z przekonaniem, że wszystko sensowne już się w moim życiu zdarzyło (o ile zdarzyło się naprawdę, a nie było tylko złudzeniem) i nie czeka mnie już żaden wzlot, żadna radość, najmniejsze szczęście. Jestem najedzony i nieszczęśliwy; dokonuję rachunku sumienia i jest to rachunek dziesięciokrotnie przekraczający kwotę, jaką muszę dać kelnerowi. Nie pomaga nawet kieliszek unicum, spędzający ciężar z żołądka, ale niespłukujący smutku z moich myśli." (strony 21 - 22)

"Anegdota mówi, że Węgrzy nie lubią siebie nawzajem, bo jeszcze nie oswoili się z tym, że skończył się nomadyzm i zaczął czas, gdy muszą żyć obok siebie, bez możliwości przemieszczenia się. Siedzą w gęstym dymie spowijającym tanie winiarnie i piwiarnie i płaczą bezgłośnie. Są jak konie ze spętanymi pęcinami. Co by jednak zrobili, gdyby ktoś im te pęta przeciął? Galopowaliby w miejscu?" (s. 69)

Dom na przedmieściach BudapesztuŹródło zdjęcia

"Autorzy nazw węgierskich ulic wykazują sie imponującym ograniczeniem tematycznym. Centrum miast składa się zazwyczaj z placu św. Stefana, placu Wolności, ulicy Szechenyiego, alei Kossutha, placu Bohaterów (w Nyiregyhaza obok placu Bohaterów jest od razu plac Męczenników). Trochę dalej od ścisłego centrum, choć nadal w obrębie śródmieścia, znajdują się ulice i place generała Bema, króla Macieja Korwina i Janosa Hunyadiego - nie załapali się na centrum, bo odnieśli zbyt duże sukcesy - ich nazwiska kojarzą się ze zwycięstwami. Męczennicy z Aradu są dużo lepsi, bo kojarzą się ze słodką klęską." (s. 73)

"W Budapeszcie najbardziej lubię przedmieścia. Wszystko, co znajduje się poza zasięgiem uproszczonych planów Budapest City Map dla backpackerów z całego świata albo mapek centrum wręczanych gościom hotelowym. Interesują mnie dzielnice, w których miasto traci swoją wielkomiejskość, to dumnie zwiędłe cesarsko-królewskie odium, przykurzony blichtr milenium, które przełamało się ponad sto lat temu, a czasami ma się wrażenie, jakby było ostatnim naprawdę znaczącym wydarzeniem w tym mieście. Lubię spacery po dzielnicach starej parterowej zabudowy, domów z ogródkami, których mieszkańcy nie opuszczają swoich oswojonych okolic i nie wyprawiają się do centrum, na ulicę Vaci ani nawet na Nagykorut." (strony 104 - 105)

Alföld wiosnąŹródło zdjęcia

"Jak opisać Alföld? Jak nazwać bezbrzeżną nijakość Wielkiej Niziny nie pisząc o melancholii, depresji, smutku tej wielkiej płaskości, przy której holenderskie poldery są urozmaicone jak szwajcarski krajobraz?

Doświadczyłem Alföld na sobie samym - jeżdżąc samochodem bez celu, od wsi do wsi, od miasteczka do miasteczka, spoglądając tylko na tablice z nazwami tych zagubionych, istniejących poza czasem miasteczek i osad, a raczej wypatrując na horyzoncie kościelnych wież, tych alföldzkich drogowskazów, nie spoglądając na mapę i nie szukając żadnej drogi. Gubiąc się i znajdując wciąż w tym samym miejscu. Wiosną Alföld jest oślepiająco żółty. To małe pola rzepaku, ale ponieważ przechodzą jedno w drugie, wydaje się, że to cała Wielka Nizina jest żółta jak Sahara. Alföld to pustynia, a alföldzkie miasteczka to fatamorgana.Kiedy się do nich wjeżdża nie ma żadnej gwarancji, że istnieją naprawdę." (s. 175)