wtorek, 2 października 2012

Sofi Oksanen, Oczyszczenie


 
 

O istnieniu tej książki dowiedziałam się dzięki informacji Książkowca. Opinia tej zacnej blogerki była tak dobra, że sięgnęłam po „Oczyszczenie” przy pierwszej nadarzającej się okazji i każdego, kto szuka pasjonującej, niełatwej i wielowątkowej lektury na najwyższym poziomie, zachęcam do tego. 

Akcja książki rozpoczyna się w Estonii w 1992 r. Aliide Truu jest samotną, starszą kobietą, mieszkającą na wsi. Pewnego dnia znajduje na swym podwórku młodą, przerażoną i pobitą dziewczynę, która twierdzi, że ucieka przed mężem. Nieufna Aliide zabiera ją do domu i zapewnia podstawową opiekę. Obie próbują się „wybadać”, klucząc i kłamiąc, gdyż obie mają wiele do ukrycia. Zjawienie się Zary (bo tak ma na imię dziewczyna) przed domem Aliide nie jest tak do końca przypadkowe. W kolejnych odsłonach sięgających lat 30-tych XX w. poznajemy losy Aliide i jej rodziny, a także współczesną historię Zary. Losy obu kobiet są pełne dramatycznych wydarzeń i tajemnic, nawet takich, których istnienie wyda się czytelnikowi niemożliwe…

Na wypożyczonym egzemplarzu bibliotecznym książki, który znalazł się w moim posiadaniu, widniał dopisek ołówkiem „mocny język!”. Rzeczywiście, nie jest to lektura dla pensjonarek, ale ten mocny język, który chyba wzburzył poprzedniego czytelnika tej książki, prawie w ogóle nie zwrócił mojej uwagi, gdyż fabuła „Oczyszczenia”, jego psychologiczna głębia i emocjonalność zawładnęły mną całkowicie. 

Książka intryguje nas od samego początku. Uwagę zwraca okładka, na której widać ucho ze złotym kolczykiem. Dopiero po rozłożeniu zakładki widzimy, że jest to fragment twarzy starej kobiety. Na tej twarzy wyryte są ślady niełatwych przeżyć które miały miejsce w jej życiu. To mogłaby być twarz Aliide, której zmarszczki skrywają dramatyczną przeszłość. Na drugiej stronie okładki po rozłożeniu widać muchę, najzwyklejszą, taką dość odrażającą „mięsną muchę”, jak ją określa Aliide. Bo od muchy wszystko się zaczyna i na musze się kończy… Brzmi tajemniczo, ale zapewniam, że odkrycie roli muchy w tej książce to nie jest jej jedyną tajemnicą.

Mimo dwutorowego prowadzenia opowieści zapoznającego nas z losami Zary i Aliide, to historia Aliide jest osią narracyjną tej książki, losy Zary ją uzupełniają. To postępowanie Aliide, jej emocje, decyzje wpłynęły na losy kilkorga najbliższych osób. A może ona o niczym nie decydowała? Może to czasy, w których przyszło jej żyć, system, który wtargnął na te ziemie sprowokował mieszkańców tych ziem do zachowań nieludzkich i wydobycia z ludzi najgorszych cech? Kto jest tu katem, a kto ofiarą? Jak widzicie sporo pytań się nasuwa po lekturze. Postępowanie Aliide kryje w sobie wiele tajemnic, nieszczęść, kłamstw. Po zakończeniu książki cały czas tli się w nas pytanie, jak my byśmy postąpili na jej miejscu?

Dwa plany powieściowe, czyli lata młodości Aliide przypadające na lata 30-te i 40-te XX w. oraz lata 90-te również stanowią pewną paralelę wzajemnie się uzupełniającą. I wtedy, w czasie narzucania nowego, komunistycznego porządku w Estonii i w latach 90-tych, świeżo po rozpadzie ZSRR, dominował chaos, w którym wygrywała bezlitosna siła i okrucieństwo. Ci, którzy przyjęli te zasady gry, wykazali się twardością, bezwzględnością, sprytem, mieli szansę przetrwać, choć też nie zawsze. A nawet jeśli przetrwali najgorszy okres, powstaje pytanie o cenę, jaką zapłacili oni i ich najbliżsi.
Historia Zary, choć dramatyczna i pełna emocji, budzi mniej kontrowersji niż losy Aliide, gdyż jej rola jest bardziej jednoznaczna. 

Losy Aliide i Zary również są skontrastowane w obu planach czasowych, aby w finale osiągnąć kulminację, która i tak wyjaśni tylko część nagromadzonych przez lata tajemnic. Tylko czytelnicy dostaną dodatkowe informacje, które pozwolą zobaczyć tę wielowymiarową historię w innym, pełniejszym świetle, w którym jednak pewne rzeczy i tak pozostaną w ukryciu.

Konstrukcja powieści jest bezbłędna i wciąga czytelnika do głębi. Pisarka prowadzi narrację w sposób intrygujący i dojrzały. Wiele zostawia naszej wyobraźni, wiele kwestii nie jest dopowiedzianych do końca. Portrety psychologiczne głównych bohaterów są dopracowane, ale nie do najdrobniejszego szczegółu pozostawiając miejsce na przemyślenia czytelnika, jego teorie i wyobrażenia.

O czym jest ta książka? O życiu, o samotności, strachu, kłamstwie, o tym, czy miłość i lojalność zawsze oznaczają to samo, niezależnie od okoliczności? Czy jesteśmy w stanie poznać wszystkie tajemnice najbliższych sobie ludzi, czy ocalenie naszych marzeń może się odbyć za każdą cenę…

Bardzo mocno przeżyłam tę książkę. Może dlatego, że w większym lub mniejszym wymiarze brakuje mi podobnego dzieła w polskiej literaturze, stanowiącego swoiste rozliczenie się czy po prostu jasne przedstawienie sytuacji, w której znalazły się rzesze ludzi w warunkach siłowego wprowadzania powojennej „stabilizacji” realizowanego przez system komunistyczny. Wręcz zazdroszczę Estończykom, że oni mają taką właśnie książkę pokazującą bez osłony, jak to wszystko działało i jak było wprowadzane w życie. Napisała ją dla nich pisarka fińska, której matka pochodzi z Estonii i nie wykluczam, że mogła czerpać z rodzinnych opowieści. Nie dziwi mnie fakt, że Sofi Oksanen została w 2009 r. wybrana przez czołowy estoński dziennik Osobowością Roku, a ona sama została określona w tejże gazecie jako „nieoficjalny ambasador kulturalny Estonii”.

O takiej książce nie można powiedzieć, że „się podobała”. Ona szarpie emocje, boli, porusza do głębi, skłania do zastanowienia i stawiania pytań o zasady naszej egzystencji. Takich pytań nie zadaje się sobie i innym codziennie. Zadaje się je po przeczytaniu takich książek jak „Oczyszczenie”, które sprawiają, że stajemy się bogatsi wewnętrznie. Mimo że przeczytałam tę książkę już jakiś czas temu, ona ciągle we mnie „siedzi”. Jest to jedna z najlepszych książek, jakie czytałam.

P.S. Nie jestem ekspertem rynku wydawniczego w naszym kraju, ale pozwolę sobie pogratulować wydawnictwu Świat Książki za wydanie tak dobrej i niełatwej książki. Jako laik dodam, że to wydawnictwo kojarzyłam jednak z lżejszymi lekturami. :)

 
Sofi Oksanen (ur. 1977) – współczesna pisarka fińska. Jej ojciec jest Finem, a matka Estonką. Studiowała teatrologię na Fińskiej Akademii Teatralnej. Pierwszą swoją powieść „Krowy Stalina” wydała w 2003 r. Kolejna powieść „Baby Jane” ukazała się w 2005 r. W 2007 r. napisała sztukę teatralną „Oczyszczenie”, na podstawie której powstała w 2009 r. wersja książkowa. Powieść ta została przetłumaczona na 26 języków, została też bestsellerem w Finlandii. Za „Oczyszczenie” Oksanen otrzymała m.in. nagrodę literacką Rady Nordyckiej w 2010 r. oraz dwie nagrody francuskich wydawców.



Moja ocena: 6 / 6
Autor: Sofi Oksanen
Tytuł oryginalny: Puhdistus
Wydawnictwo: Świat Książki
Tłumacz: Sebastian Musielak
Rok wydania: 2010
Liczba stron: 335


25 komentarzy:

  1. kurczę bardzo zachęcił mnie opis tej książki do jej przeczytania. i chyba ją dopiszę do listy, mimo to, że mam już ją bardzo długą.

    OdpowiedzUsuń
    Odpowiedzi
    1. Moja lista jest też dość długa, choć prawdę mówiąc stworzyłam ją zupełnie niedawno :)

      Usuń
  2. Bardzo udana, moim skromnym zdaniem, recencja ksiazki. Mam nadzieje na przeczytanie rownie interesujacej oceny filmu powstalego na podstawie tej ksiazki.

    OdpowiedzUsuń
    Odpowiedzi
    1. O filmie nie słyszałam. Muszę się rozejrzeć w takim razie. :)

      Usuń
  3. Słyszałam już o tej książce, Twoja recenzja utwierdziła mnie w przekonaniu, że warto po nią sięgnąć. Na pewno przeczytam "Oczyszczenie", mimo że to książka, o której nie można wydać werdyktu "podobała mi się/nie podobała mi się". Pozdrawiam :)

    OdpowiedzUsuń
    Odpowiedzi
    1. Warto po nią sięgnąć. Czekam na Twoją opinię. :)

      Usuń
  4. Tak, jest to zdecydowanie niesamowita, niezapomniana powieść. Czytałam ją dwa lata temu, a jednak jej siła wyrazu ciągle trwa gdzieś w mojej głowie. I podobnie jak Ty nie spodziewałam się takiej książki po Świecie Książki ;) Ostatnio mnie pozytywnie zaskakują :)

    OdpowiedzUsuń
    Odpowiedzi
    1. Cieszę się, że masz podobne zdanie co do tej książki. Dwa lata temu zupełnie mi umknęła.

      Usuń
  5. Zdecydowanie jedna z najlepszych książek, jakie w życiu czytałam:). Podzielam w pełni Twoją opinię.

    Serdecznie pozdrawiam.

    OdpowiedzUsuń
    Odpowiedzi
    1. Tak się cieszę, że nie jestem odosobniona w swojej opinii. :)

      Usuń
    2. Przypomnialo mi sie ak przy okazji czego innego:)
      Czytalas moze "Zlo" Guillou lub "Samotnosc liczb pierwszych Giordano czy tez "Babol" Gorzynskiego? Wstrzasaja podobnie.

      Usuń
    3. Z wymienionych przez Ciebie książek czytałam tylko "Samotność liczb pierwszych" i zrobiła ona na mnie spore wrażenie. "Oczyszczenie" jednak mocniej przeżyłam. Pozostałe dwie wpisuję do swojego kajecika z ciekawymi tytułami :)

      Usuń
    4. Moim zdaniem naprawde warto je miec w takowym kayeciku :)

      Usuń
    5. Naprawdę go prowadzę, tylko w elektronicznej formie i co jakiś czas sprawdzam, zwłaszcza jeśli wybieram się do biblioteki, gdyż wiele z nich to książki dość wiekowe :)

      Usuń
    6. Alez ja nie mam watpliwosci, bo rowniez takowy mam w swoim komputerze :)
      I pomyslec, ze kiedys bylo w nim tylko 100 pozycji :)

      Usuń
    7. No tak... 100 to naprawdę śmieszna ilość ;) Jak niedawno policzyłam, na swoich półkach mam właśnie ok. 100 książek, które czekają na przeczytanie ;)

      Usuń
  6. Po lekturze czulam sie jakby walec drogowy po mnie przejechal.
    Doskonala!
    P.S. Tez mnie troche zdziwilo wydawnictwo, ktore ja wydalo. Tak jak Ty kojarzylam je z troche inna lektura.

    OdpowiedzUsuń
    Odpowiedzi
    1. Zapamiętam to określenie z walcem. Bardzo przemawia do wyobraźni. :)
      Zupełnie off-topic, przeczytałam ostatnio o projekcie WYCZÓŁKO-busa autorstwa muzeum Leona Wyczółkowskiego, który może Cię zainteresować: http://muzeum.bydgoszcz.pl/wydarzenia/4,1778,0,0,Projekt-WYCZOLKO-bus---opis-i-fotorelacje

      Usuń
    2. FANTASTYCZNE! Powinni objechać całą Polskę, a najlepiej Europę.
      Dawno temu miałam w swoim pokoju reprodukcję jednego "Wyczóła", więc tym bardziej mi się podoba.;P

      Usuń
  7. o nie nie, mają też takie, tylko trudniej je zauważyć. Książkę ma córka, muszą ją popędzić z czytaniem

    OdpowiedzUsuń
    Odpowiedzi
    1. Jak już wspomniałam w notce, ekspertem od wydawnictw nie jestem, ale Świat Książki kojarzyłam jednoznacznie z dość lekkimi, kobiecymi lekturami. Dopiero podczas letniej promocji zwróciłam uwagę, że można w ich ofercie znaleźć również poważniejsze książki. Ale i tak się zdziwiłam, że "Oczyszczenie" zostało wydane właśnie przez nich. :) A książkę bezsprzecznie warto przeczytać!

      Usuń
  8. Czy ktoś pozostał obojętny wobec tej książki? Ona szarpie, krzyczy, głaszcze, przemawia do czytelniczego wnętrza. Kompletne zaskoczenie. Oby więcej takich lektur.

    OdpowiedzUsuń
    Odpowiedzi
    1. To jest świetna, poruszająca lektura. Chyba żadnego czytelnika nie pozostawiła obojętnym.

      Usuń
  9. Czytałam tę książkę wkrótce po ukazaniu się u nas i wciąż nie mogę o niej zapomnieć - doskonała i niepozstawiająca
    czytelnika obojętnym lektura.

    OdpowiedzUsuń
    Odpowiedzi
    1. Tak jak napisała wyżej Nutta, oby więcej takich lektur!

      Usuń

Autorzy

Agopsowicz Monika Albaret Celeste Albom Mitch Alvtegen Karin Austen Jane Babina Natalka Bachmann Ingeborg Baranowska Małgorzata Becerra Angela Beekman Aimee Bek Aleksander Bellow Saul Bennett Alan Besala Jerzy Bobkowski Andrzej Bogucka Maria Bonda Katarzyna Borkowska Urszula Bowen Rhys Brabant Hyacinthe Braine John Brodski Josif Calvino Italo Castagno Dario Cegielski Tadeusz Cejrowski Wojciech Cherezińska Elżbieta Cleeves Ann Courtemanche Gil Covey Sean Crummey Michael Cusk Rachel Czapska Maria Czarnecka Renata Czarnyszewicz Florian Czwojdrak Bożena Dallas Sandra de Blasi Marlena Didion Joan Dmochowska Emma Doctorow E.L. Domagalski Dariusz Domańska-Kubiak Irena Dostojewska Anna Drewniak Wojciech Drinkwater Carol Drucka Nadzieja Druckerman Pamela Dunlop Fuchsia Dyer Wayne Edwardson Ake Evans Richard Fabiani Bożena Fadiman Anne Faulkner William Fiedler Arkady Filipowicz Wika Fletcher Susan Fogelström Per Anders Fønhus Mikkjel Fowler Karen Joy Frankl Viktor Franzen Jonathan Frayn Michael Fredro Aleksander Fryczkowska Anna Gaskell Elizabeth Genow Magdalena Gilmour David Giordano Paolo Goetel Ferdynand Goethe Johann Wolfgang Gołowkina Irina Grabowska-Grzyb Ałbena Grabski Maciej Green Penelope Grimes Martha Grimwood Ken Gunnarsson Gunnar Gustafsson Lars Gutowska-Adamczyk Małgorzata Guzowska Marta Hagen Wiktor Hamsun Knut Hejke Krzysztof Helsztyński Stanisław Hen Józef Herbert Zbigniew Hill Napoleon Hill Susan Hoffmanowa Klementyna Holt Anne Hovsgaard Jens Hulova Petra Ishiguro Kazuo Iwaszkiewicz Jarosław Iwaszkiewiczowa Anna Jaffrey Madhur Jahren Hope Jakowienko Mira Jamski Piotr Jaruzelska Monika Jastrzębska Magdalena Jersild Per Christian Jörgensdotter Anna Jurgała-Jureczka Joanna Kaczyńska Marta Kallentoft Mons Kanger Thomas Kanowicz Grigorij Karlsson Elise Karon Jan Karpiński Wojciech Kaschnitz Marie Luise Kolbuszewski Jacek Komuda Jacek Kościński Piotr Kowecka Elżbieta Kraszewski Józef Ignacy Kręt Helena Kroh Antoni Kruusval Catarina Krzysztoń Jerzy Kuncewiczowa Maria Kutyłowska Helena Lackberg Camilla Lanckorońska Karolina Lander Leena Larsson Asa Laurain Antoine Lehtonen Joel Loreau Dominique cytaty Lupton Rosamund Lurie Alison Ładyński Antonin Łapicka Zuzanna Łopieńska Barbara Łozińska Maja Łoziński Mikołaj Maciejewska Beata Maciorowski Mirosław Mackiewicz Józef Magris Claudio Malczewski Rafał Maloney Alison Małecki Jan Manguel Alberto Mankell Henning Mann Wojciech Mansfield Katherine Marai Sandor Marias Javier Marinina Aleksandra Marklund Liza Marquez Gabriel Masłoń Krzysztof Mazzucco Melania McKeown Greg Meder Basia Meller Marcin Meredith George Michniewicz Tomasz Miłoszewski Zygmunt Mitchell David Mizielińscy Mjaset Christer Mrożek Sławomir Mukka Timo Murakami Haruki Musierowicz Małgorzata Musso Guillaume Myśliwski Wiesław Nair Preethi Naszkowski Zbigniew Nesbø Jo Nesser Hakan Nicieja Stanisław Nothomb Amelie Nowakowski Marek Nowik Mirosław Obertyńska Beata Oksanen Sofi Orlińska Zuzanna Ossendowski Antoni Ferdynand Pająk-Puda Dorota Paukszta Eugeniusz Pawełczyńska Anna Pawlikowski Michał Pezzelli Peter Pilch Krzysztof Platerowa Katarzyna Plebanek Grażyna Płatowa Wiktoria Proust Marcel Pruszkowska Maria Pruszyńska Anna Przedpełska-Trzeciakowska Anna Puchalska Joanna Puzyńska Katarzyna Quinn Spencer Rabska Zuzanna Rankin Ian Rejmer Małgorzata Reszka Paweł Rutkowski Krzysztof Rylski Eustachy Sadler Michael Safak Elif Schirmer Marcin Seghers Jan Sobański Antoni Sobolewska Justyna Staalesen Gunnar Stanowski Krzysztor Stasiuk Andrzej Stec Ewa Stenka Danuta Stockett Kathryn Stulgińska Zofia Susso Eva Sypuła-Gliwa Joanna Szabo Magda Szalay David Szarota Piotr Szczygieł Mariusz Szejnert Małgorzata Szumska Małgorzata Terzani Tiziano Theorin Johan Thompson Ruth Todd Jackie Tomkowski Jan Tristante Jeronimo Tullet Herve Velthuijs Max Venclova Tomas Venezia Mariolina Vesaas Tarjei Wachowicz-Makowska Jolanta Waltari Mika Wałkuski Marek Wańkowicz Melchior Warmbrunn Erika Wassmo Herbjørg Wasylewski Stanisław Weissensteiner Friedrich White Patrick Wiechert Ernst Wieslander Jujja Włodek Ludwika Zevin Gabrielle Zyskowska-Ignaciak Katarzyna Żylińska Jadwiga
Related Posts Plugin for WordPress, Blogger...