czwartek, 10 kwietnia 2014

Sándor Márai, Żar





Dopalają się świece* w mrocznym pokoju… Dwóch starszych panów siedzi w milczeniu w staroświeckich fotelach. Choć rozpoczyna się właśnie Druga Wielka Wojna i świat znajduje się w przededniu katastrofy, ich to właściwie nie obchodzi. Odbyli właśnie rozmowę o wydarzeniach sprzed 41 lat, gdy byli młodzi, przystojni, gdy spotkali się w tym samym miejscu, gdy towarzyszyła im piękna kobieta, żona jednego z nich… Potem jeden z nich zniknął i pojawił się dopiero teraz, gdy obaj zbliżają się już do kresu swych dni, tak jak świece, które właśnie się dopalają… Czy taka „akcja” może być interesująca dla współczesnego czytelnika? Jest to jedna z najpopularniejszych powieści Maraia w jego ojczyźnie. Wydana w 1942 r., staroświecka i osadzona w przeszłości potrafi intrygować do dziś swoim klimatem niedopowiedzeń i atmosferą świata, którego już nie ma.

Książka zaczyna się w momencie, gdy Henryk, emerytowany generał, od wielu lat żyjący w odosobnieniu zapewnianym przez jego wiejską rezydencję, otrzymuje list od Konrada, dawno niewidzianego przyjaciela lat dziecinnych i młodzieńczych, który zniknął z jego życia czterdzieści jeden lat wcześniej. Ten list i perspektywa spotkania kończy czas oczekiwania, które trzymało Henryka przy życiu i prowokuje wspomnienia z dzieciństwa, młodości, gdy zaczęła się ich przyjaźń. Wspólny posiłek, który się odbędzie ma przypominać ten, który odbył się 41 lat wcześniej. Nie będzie na nim obecna zmarła żona generała, ale pozostałe szczegóły mają przypominać tamto ostatnie spotkanie… Podczas spotkania, które w miarę upływu czasu staje się swoistą salą sądową, 71-letni generał rozkłada na czynniki pierwsze ten dzień przed 41 laty. Dzień, w którym przyjaciel zniknął z jego życia. Dzień, który zaważył na losach trzech osób. Ta analiza, wynikająca z 41 lat roztrząsania szczegół po szczególe relacji z Karolem, dotyka kwestii najważniejszych w życiu: przyjaźni, miłości, lojalności…

Niewiele się tu dzieje, trudno mówić o jakiejkolwiek akcji, a jednak budzą się emocje i w bohaterach, i w czytelnikach. Choć początkowo nowo przybyły wypowiada pojedyncze zdania informujące, czym się zajmuje i co porabia, to jednak Henryk przejmuje pałeczkę, a ich rozmowa zmienia się szybko w monolog, podczas którego Henryk przedstawia rezultaty swojego rozciągniętego w czasie śledztwa opartego na zaledwie dostrzegalnych niuansach i drobiazgach. Spotkanie nie zmieni co prawda przeszłości, nie przywróci życia zmarłym, ale bohater książki pragnie zadać swojemu gościowi dwa pytania, które go dręczą, a odpowiedzi być może ukoją jego niepokój. Spotkanie przypominające momentami partię szachów trwa całą noc aż do wypalenia się świec, których blask dotrzymuje im towarzystwa. Te świece idealnie współgrają z wyjątkowym, zanurzonym w przeszłości nastrojem spotkania. Przemyślenia generała niekoniecznie muszą być prawdą. Czy było tak, jak podejrzewa, czy zupełnie inaczej? Odwracając ostatnią stronicę książki czytelnik nie będzie miał pewności, jaki był przebieg wydarzeń i ta niejednoznaczność, brak dosłowności jest niewątpliwym atutem tej książki.

Książka Maraia ma niepowtarzalną atmosferę, gęstniejąca z minuty na minutę. Mimo pewnych dłużyzn, trudnych do przełknięcia dla współczesnego czytelnika, ta rozmowa dwóch starców o przeszłości, o tym, co się między nimi wydarzyło, trzyma w napięciu i przemawia do wrażliwego odbiorcy. To zasługa przepięknego i wysmakowanego języka węgierskiego pisarza, jego eleganckiej frazy wspaniale przetłumaczonej przez Feliksa Netza. Dzięki temu nienagannemu stylowi, niedzisiejszemu klimatowi i braku jednoznacznych odpowiedzi ta książka na długo zostaje w naszej pamięci.



 * Tak brzmi oryginalny tytuł książki



Sándor Márai (1900-89) - węgierski prozaik i poeta. Przed II wojną światową był jednym z najpopularniejszych węgierskich pisarzy. W 1948 r. opuścił Węgry i udał się na emigrację. Do jego najsłynniejszych książek należą: "Dziennik", "Wyznania patrycjusza", "Zbuntowani", "Księga ziół". Zmarł śmiercią samobójczą w 1989 r.


Źródło zdjęcia






Autor: Sándor Márai
Tytuł oryginalny: A gyertyák csonkig égnek
Wydawnictwo: Czytelnik
Seria: Mała Proza
Tłumacz: Feliks Netz

Rok wydania: 2011
Liczba stron: 168



6 komentarzy:

  1. Cudna literatura, prawdziwie wysmakowana, na najwyzszym poziomie.

    OdpowiedzUsuń
    Odpowiedzi
    1. Cieszę się, że podzielasz moje zdania. Jestem też przeszczęśliwa, że znów się pojawiłaś w książkowej blogosferze. :) Wszystkiego dobrego dla Twoich chłopaków, zwłaszcza dla tego Najmniejszego. :)

      Usuń
  2. Zaintrygowała mnie książka, o której piszesz. Wszystko, co trąci myszką, ma niedzisiejszy klimat wzbudza moje zaciekawienie.
    Twórczości Sándora Márai nie znam, więc dzięki za lekturową wskazówkę. Poszukam:)

    OdpowiedzUsuń
    Odpowiedzi
    1. Bardzo polecam twórczość Maraia, aczkolwiek sama dopiero ją poznaję. Jego język i styl mnie zachwyca. "Żar" jest bardzo niedzisiejszy, a jednak "coś" w sobie ma.

      Usuń
  3. Emocje to jest to, czego poszukuje we wszystkich dziedzinach sztuki. A tutaj sam tytuł sugeruje iz w sensie emocjonalnym będzie się sporo działo, nawet, jeśli z pozoru dzieje się niewiele.

    OdpowiedzUsuń
    Odpowiedzi
    1. Emocji jest w tej książce pod dostatkiem. Warto. :)

      Usuń

Autorzy

Agopsowicz Monika Albaret Celeste Albom Mitch Alvtegen Karin Austen Jane Babina Natalka Bachmann Ingeborg Baranowska Małgorzata Becerra Angela Beekman Aimee Bek Aleksander Bellow Saul Bennett Alan Besala Jerzy Bobkowski Andrzej Bogucka Maria Bonda Katarzyna Borkowska Urszula Bowen Rhys Brabant Hyacinthe Braine John Brodski Josif Calvino Italo Castagno Dario Cegielski Tadeusz Cejrowski Wojciech Cherezińska Elżbieta Cleeves Ann Courtemanche Gil Covey Sean Crummey Michael Cusk Rachel Czapska Maria Czarnecka Renata Czarnyszewicz Florian Czwojdrak Bożena Dallas Sandra de Blasi Marlena Didion Joan Dmochowska Emma Doctorow E.L. Domagalski Dariusz Domańska-Kubiak Irena Dostojewska Anna Drewniak Wojciech Drinkwater Carol Drucka Nadzieja Druckerman Pamela Dunlop Fuchsia Dyer Wayne Edwardson Ake Evans Richard Fabiani Bożena Fadiman Anne Faulkner William Fiedler Arkady Filipowicz Wika Fletcher Susan Fogelström Per Anders Fønhus Mikkjel Fowler Karen Joy Frankl Viktor Franzen Jonathan Frayn Michael Fredro Aleksander Fryczkowska Anna Gaskell Elizabeth Genow Magdalena Gilmour David Giordano Paolo Goetel Ferdynand Goethe Johann Wolfgang Gołowkina Irina Grabowska-Grzyb Ałbena Grabski Maciej Green Penelope Grimes Martha Grimwood Ken Gunnarsson Gunnar Gustafsson Lars Gutowska-Adamczyk Małgorzata Guzowska Marta Hagen Wiktor Hamsun Knut Hejke Krzysztof Helsztyński Stanisław Hen Józef Herbert Zbigniew Hill Napoleon Hill Susan Hoffmanowa Klementyna Holt Anne Hovsgaard Jens Hulova Petra Ishiguro Kazuo Iwaszkiewicz Jarosław Iwaszkiewiczowa Anna Jaffrey Madhur Jahren Hope Jakowienko Mira Jamski Piotr Jaruzelska Monika Jastrzębska Magdalena Jersild Per Christian Jörgensdotter Anna Jurgała-Jureczka Joanna Kaczyńska Marta Kallentoft Mons Kanger Thomas Kanowicz Grigorij Karlsson Elise Karon Jan Karpiński Wojciech Kaschnitz Marie Luise Kolbuszewski Jacek Komuda Jacek Kościński Piotr Kowecka Elżbieta Kraszewski Józef Ignacy Kręt Helena Kroh Antoni Kruusval Catarina Krzysztoń Jerzy Kuncewiczowa Maria Kutyłowska Helena Lackberg Camilla Lanckorońska Karolina Lander Leena Larsson Asa Laurain Antoine Lehtonen Joel Loreau Dominique cytaty Lupton Rosamund Lurie Alison Ładyński Antonin Łapicka Zuzanna Łopieńska Barbara Łozińska Maja Łoziński Mikołaj Maciejewska Beata Maciorowski Mirosław Mackiewicz Józef Magris Claudio Malczewski Rafał Maloney Alison Małecki Jan Manguel Alberto Mankell Henning Mann Wojciech Mansfield Katherine Marai Sandor Marias Javier Marinina Aleksandra Marklund Liza Marquez Gabriel Masłoń Krzysztof Mazzucco Melania McKeown Greg Meder Basia Meller Marcin Meredith George Michniewicz Tomasz Miłoszewski Zygmunt Mitchell David Mizielińscy Mjaset Christer Mrożek Sławomir Mukka Timo Murakami Haruki Musierowicz Małgorzata Musso Guillaume Myśliwski Wiesław Nair Preethi Naszkowski Zbigniew Nesbø Jo Nesser Hakan Nicieja Stanisław Nothomb Amelie Nowakowski Marek Nowik Mirosław Obertyńska Beata Oksanen Sofi Orlińska Zuzanna Ossendowski Antoni Ferdynand Pająk-Puda Dorota Paukszta Eugeniusz Pawełczyńska Anna Pawlikowski Michał Pezzelli Peter Pilch Krzysztof Platerowa Katarzyna Plebanek Grażyna Płatowa Wiktoria Proust Marcel Pruszkowska Maria Pruszyńska Anna Przedpełska-Trzeciakowska Anna Puchalska Joanna Puzyńska Katarzyna Quinn Spencer Rabska Zuzanna Rankin Ian Rejmer Małgorzata Reszka Paweł Rutkowski Krzysztof Rylski Eustachy Sadler Michael Safak Elif Schirmer Marcin Seghers Jan Sobański Antoni Sobolewska Justyna Staalesen Gunnar Stanowski Krzysztor Stasiuk Andrzej Stec Ewa Stenka Danuta Stockett Kathryn Stulgińska Zofia Susso Eva Sypuła-Gliwa Joanna Szabo Magda Szalay David Szarota Piotr Szczygieł Mariusz Szejnert Małgorzata Szumska Małgorzata Terzani Tiziano Theorin Johan Thompson Ruth Todd Jackie Tomkowski Jan Tristante Jeronimo Tullet Herve Velthuijs Max Venclova Tomas Venezia Mariolina Vesaas Tarjei Wachowicz-Makowska Jolanta Waltari Mika Wałkuski Marek Wańkowicz Melchior Warmbrunn Erika Wassmo Herbjørg Wasylewski Stanisław Weissensteiner Friedrich White Patrick Wiechert Ernst Wieslander Jujja Włodek Ludwika Zevin Gabrielle Zyskowska-Ignaciak Katarzyna Żylińska Jadwiga
Related Posts Plugin for WordPress, Blogger...