sobota, 14 czerwca 2014

Jonathan Franzen, Wolność





Jonathan Franzen to jeden z najpopularniejszych i najbardziej cenionych współczesnych pisarzy amerykańskich. Jego "Korekty" stoją na mojej półce już od dość dawna, ale przypadek zrządził, że najpierw przeczytałam jego późniejszą książkę, na którą natknęłam się w bibliotece. 
 
"Wolność" to panoramiczny obraz życia rodziny Berglundów. Patty i Walter są rodzicami dwójki dzieci, poznajemy ich, gdy mieszkają w St. Paul, w małym środowisku i sprawiają wrażenie idealnej amerykańskiej rodziny. Książka zaczyna się wstępem opisującym życie Berglundów z punktu widzenia sąsiadów. Ich zachowania, zwyczaje, charakter opisywane są wyłącznie z perpektywy osób oglądających ich życie z zewnątrz. Już ten wstępny obraz pokazuje, że z Berglundami jest coś nie tak, czego koronnym dowodem jest decyzja ich 16-letniego syna Joe o wyprowadzce z domu rodzinnego do domu swojej dziewczyny, pogardzanej zresztą przez Patty i nie uznawanej za "godną Joe". Szczegółów ich sytuacji rodzinnej dostarczają nam kolejne rozdziały, których głównymi bohaterami są poszczególni członkowie rodziny Berglundów oraz przyjaciel domu Richard Katz, który zna Patty i Waltera od czasów studenckich.

Początkowo książka przypominała mi studium dysfunkcyjnej amerykańskiej liberalnej rodziny, z jaką mieliśmy okazję się zetknąć w filmie "American Beauty" czy w pierwszych sezonach serialu "Gotowe na wszystko". Mniej więcej do połowy książki analiza Franzena wzbudzała moje zainteresowanie, później jest już niestety gorzej, a na pewno mniej ciekawie. Mając na uwadze rozmiary książki szkoda było mi rzucić ją w kąt i ciągle miałam nadzieję na jakiś pozytywny zwrot akcji. Próżne były jednak moje nadzieje, ze strony na stronę perypetie bohaterów stawały się mi coraz bardziej obojętne. 

Żaden z bohaterów nie zyskał mojej sympatii. Patty to osoba traktowana przez swoich dobrze sytuowanych rodziców za ich najmniej zdolną latorośl, nie znajdująca w domu rodzinnym akceptacji i miłości. Nic więc dziwnego, że postanowiła stworzyć rodzinę z Walterem, chłopakiem lubianym i będącym obietnicą stabilizacji. Jednak mimo jej trudnej przeszłości nie mogę się oprzeć wrażeniu, że w pewnym momencie Patty straciła rozeznanie, czego chce od życia. Przez pół życia żałuje, że nie jest z innym mężczyzną, co jest jednym z czynników powodujących jej ciągłą depresję, ale gdy los pcha ją w jego ramiona, zmienia zdanie. Walter również był dotknięty trudnym dzieciństwem naznaczonym brutalnością ojca i biedą. Choć jest przekonanym ekologiem, oddanym idei ratowania lasówki niebieskiej, (gatunek ptaka zagrożonego wyginięciem) oraz walce z przeludnieniem na Ziemi, uczestniczy jednak w kontrowersyjnym i wątpliwym z punktu widzenia środowiska projekcie. Ważną postacią jest Joe, zbuntowany syn Berglundów, ale jego postawa też do mnie nie przemawiała. Z jednej strony chłopak wyprowadza się z domu do swojej dziewczyny, nie chce pomocy od ojca podczas studiów, ale nadspodziewanie łatwo godzi się na comiesięczną darowiznę finansową wypłacaną mu przez matkę poza plecami ojca. Chyba najbardziej przemówiła do mnie osoba i styl życia Richarda Katza, który konsekwetntnie prowadzi hipisowski styl życia i rujnuje każdy zaczątek stabilizacji, jaka rysuje mu się na horyzoncie. Nie jest on dla mnie wzorem (co to, to nie :))), ale koherencja jego postawy życiowej pozytywnie odbija się od pozostałych bohaterów. 

Zgrzeszyłabym narzekając na styl Franzena, którego warsztat pisarski jest niewątpliwie znakomity i najprawdopodobniej to dzięki niemu dotrwałam do końca książki. Mam jednak mieszane odczucia wobec "Wolności", gdyż - w mojej opinii - szwankuje nieco pomysł na opowieść, a może to tylko ja nie dostrzegłam głębszego przesłania. Nie wykluczam też, że problemy Berglundów są dla mnie zbyt abstrakcyjne. Warto zwrócić uwagę, iż bohaterowie książki przeżywają swoje perypetie na tle wydarzeń z najnowszej historii świata, wspomniane są m.in. atak terrorystyczny na WTC w 2001 r. czy inwazja na Irak i rozmaite przekręty biznesowe będące jej efektem. Nawiasem mówiąc, gdy poczyta się trochę o doświadczeniach Joe z tym związanych, to widać wyraźnie, jak naiwna okazała się polska klasa polityczna licząc na "kokosy" dla polskich firm w procesie odbudowy Iraku. 
 
 "Wolność" i "wolny" występują w tekście często, ale równie dobrze tytuł książki mogłoby stanowić parę innych słów. Niewątpliwie bohaterowie książki, członkowie rodziny Berglundów, walczą o swoją podmiotowość, o możliwość życia w zgodzie ze sobą. Czasem jednak miałam wrażenie, że jeśli któryś z bohaterów poczuł się zbyt "wolny", to momentalnie odbijało się to niekorzystnie na jego sytuacji życiowej. 
 
Książka została okrzyknięta największym wydarzeniem literackim w USA w 2010 r. Ja jednak satysfakcję z lektury odnalazłam tylko w jej pierwszej części. Później dominowało zmęczenie i narastająca obojętność wobec bohaterów i ich historii.   






Jonathan Franzen (ur. 1959) -  amerykański pisarz i eseista. Jego najsłynniejszymi powieściami są "Korekty" (2001) i Wolność" (2010). Mieszka w Nowym Jorku i pisuje dla New York Timesa.

Źródło zdjęcia







Autor: Jonathan Franzen
Tytuł oryginalny: Freedom
Wydawnictwo: Sonia Draga
Tłumacz: Witold Kurylak
Rok wydania: 2011
Liczba stron: 608


6 komentarzy:

  1. Z tego samego powodu porzuciłam "Korekty", na dodatek w połowie lektury. Nie zainteresowali mnie w ogóle bohaterowie, a im głębiej w lekturę tym było gorzej. Podziwiam Cię, że mimo tego nie porzuciłaś książki. Ja do "Korekt" nie wróciłam póki co..

    OdpowiedzUsuń
    Odpowiedzi
    1. No proszę, a miałam nadzieję, że "Korekty" są lepsze od "Wolności". Zapewne spróbuję przeczytać tę książkę, skoro już ją mam, ale nie w najbliższej przyszłości, Twoja opinia wiele mi mówi. :)

      Usuń
  2. O tej książce w ogóle bym nie usłyszała, gdyby nie film Magic Magic. Ponieważ często intrygują mnie powieści, w których zaczytują się filmowe postacie, musiałam się przekonać, czy ta powieść istnieje naprawdę czy to tylko ,,makieta" stworzona na potrzeby filmu. Jak widać, Wolność istnieje i mam w planach ją przeczytać, liczę na to, że może będę miała lepsze odczucia od twoich. A jeśli nie - to trudno. :)

    OdpowiedzUsuń
    Odpowiedzi
    1. Nie oglądałam filmu, o którym wspominasz, ale też mnie interesują takie "smaczki". Franzen to bardzo utalentowany pisarz, ale nie porwała mnie ta książka. Najlepiej jednak wyrobić sobie własne zdanie. :)

      Usuń
  3. Myślałam, że przeczytam tę powieść, ale po zapoznaniu się z recenzją jakoś już nie mam ochoty.

    OdpowiedzUsuń
    Odpowiedzi
    1. Jeśli wpadnie Ci w ręce to jednak spróbuj. :) Ona wzbudza różne opinie, wiele jest zachwytów i w takich przypadkach najlepiej sprawdzić samemu. :)

      Usuń

Autorzy

Agopsowicz Monika Albaret Celeste Albom Mitch Alvtegen Karin Austen Jane Babina Natalka Bachmann Ingeborg Baranowska Małgorzata Becerra Angela Beekman Aimee Bek Aleksander Bellow Saul Bennett Alan Besala Jerzy Bobkowski Andrzej Bogucka Maria Bonda Katarzyna Borkowska Urszula Bowen Rhys Brabant Hyacinthe Braine John Brodski Josif Calvino Italo Castagno Dario Cegielski Tadeusz Cejrowski Wojciech Cherezińska Elżbieta Cleeves Ann Courtemanche Gil Covey Sean Crummey Michael Cusk Rachel Czapska Maria Czarnecka Renata Czarnyszewicz Florian Czwojdrak Bożena Dallas Sandra de Blasi Marlena Didion Joan Dmochowska Emma Doctorow E.L. Domagalski Dariusz Domańska-Kubiak Irena Dostojewska Anna Drewniak Wojciech Drinkwater Carol Drucka Nadzieja Druckerman Pamela Dunlop Fuchsia Dyer Wayne Edwardson Ake Evans Richard Fabiani Bożena Fadiman Anne Faulkner William Fiedler Arkady Filipowicz Wika Fletcher Susan Fogelström Per Anders Fønhus Mikkjel Fowler Karen Joy Frankl Viktor Franzen Jonathan Frayn Michael Fredro Aleksander Fryczkowska Anna Gaskell Elizabeth Genow Magdalena Gilmour David Giordano Paolo Goetel Ferdynand Goethe Johann Wolfgang Gołowkina Irina Grabowska-Grzyb Ałbena Grabski Maciej Green Penelope Grimes Martha Grimwood Ken Gunnarsson Gunnar Gustafsson Lars Gutowska-Adamczyk Małgorzata Guzowska Marta Hagen Wiktor Hamsun Knut Hejke Krzysztof Helsztyński Stanisław Hen Józef Herbert Zbigniew Hill Napoleon Hill Susan Hoffmanowa Klementyna Holt Anne Hovsgaard Jens Hulova Petra Ishiguro Kazuo Iwaszkiewicz Jarosław Iwaszkiewiczowa Anna Jaffrey Madhur Jahren Hope Jakowienko Mira Jamski Piotr Jaruzelska Monika Jastrzębska Magdalena Jersild Per Christian Jörgensdotter Anna Jurgała-Jureczka Joanna Kaczyńska Marta Kallentoft Mons Kanger Thomas Kanowicz Grigorij Karlsson Elise Karon Jan Karpiński Wojciech Kaschnitz Marie Luise Kolbuszewski Jacek Komuda Jacek Kościński Piotr Kowecka Elżbieta Kraszewski Józef Ignacy Kręt Helena Kroh Antoni Kruusval Catarina Krzysztoń Jerzy Kuncewiczowa Maria Kutyłowska Helena Lackberg Camilla Lanckorońska Karolina Lander Leena Larsson Asa Laurain Antoine Lehtonen Joel Loreau Dominique cytaty Lupton Rosamund Lurie Alison Ładyński Antonin Łapicka Zuzanna Łopieńska Barbara Łozińska Maja Łoziński Mikołaj Maciejewska Beata Maciorowski Mirosław Mackiewicz Józef Magris Claudio Malczewski Rafał Maloney Alison Małecki Jan Manguel Alberto Mankell Henning Mann Wojciech Mansfield Katherine Marai Sandor Marias Javier Marinina Aleksandra Marklund Liza Marquez Gabriel Masłoń Krzysztof Mazzucco Melania McKeown Greg Meder Basia Meller Marcin Meredith George Michniewicz Tomasz Miłoszewski Zygmunt Mitchell David Mizielińscy Mjaset Christer Mrożek Sławomir Mukka Timo Murakami Haruki Musierowicz Małgorzata Musso Guillaume Myśliwski Wiesław Nair Preethi Naszkowski Zbigniew Nesbø Jo Nesser Hakan Nicieja Stanisław Nothomb Amelie Nowakowski Marek Nowik Mirosław Obertyńska Beata Oksanen Sofi Orlińska Zuzanna Ossendowski Antoni Ferdynand Pająk-Puda Dorota Paukszta Eugeniusz Pawełczyńska Anna Pawlikowski Michał Pezzelli Peter Pilch Krzysztof Platerowa Katarzyna Plebanek Grażyna Płatowa Wiktoria Proust Marcel Pruszkowska Maria Pruszyńska Anna Przedpełska-Trzeciakowska Anna Puchalska Joanna Puzyńska Katarzyna Quinn Spencer Rabska Zuzanna Rankin Ian Rejmer Małgorzata Reszka Paweł Rutkowski Krzysztof Rylski Eustachy Sadler Michael Safak Elif Schirmer Marcin Seghers Jan Sobański Antoni Sobolewska Justyna Staalesen Gunnar Stanowski Krzysztor Stasiuk Andrzej Stec Ewa Stenka Danuta Stockett Kathryn Stulgińska Zofia Susso Eva Sypuła-Gliwa Joanna Szabo Magda Szalay David Szarota Piotr Szczygieł Mariusz Szejnert Małgorzata Szumska Małgorzata Terzani Tiziano Theorin Johan Thompson Ruth Todd Jackie Tomkowski Jan Tristante Jeronimo Tullet Herve Velthuijs Max Venclova Tomas Venezia Mariolina Vesaas Tarjei Wachowicz-Makowska Jolanta Waltari Mika Wałkuski Marek Wańkowicz Melchior Warmbrunn Erika Wassmo Herbjørg Wasylewski Stanisław Weissensteiner Friedrich White Patrick Wiechert Ernst Wieslander Jujja Włodek Ludwika Zevin Gabrielle Zyskowska-Ignaciak Katarzyna Żylińska Jadwiga
Related Posts Plugin for WordPress, Blogger...