Marek Nowakowski, Nekropolis

Zmarły niedawno Marek Nowakowski był jednym z wybitnych współczesnych polskich pisarzy. "Nekropolis" to pierwsza jego książka, którą przeczytałam. Ta wydana w 2005 r. pozycja to wspomnienie ludzi i miasta, których już nie ma, którzy pojawiają się w naszej świadomości dzięki wspomnieniom pisarza snującego swoją opowieść.  

 

Marek Nowakowski jest naszym przewodnikiem po tym swoistym "mieście umarłych". Prowadzi nas on bowiem szlakiem nieistniejących lub mocno odmienionych warszawskich knajp, barów, restauracji, a raz nawet parku, w którym spotykał Juliana Stryjkowskiego, Włodzimierza Sokorskiego czy Ninę Andrycz. Przedstawia nam też ludzi, których już nie ma. Nowakowski wspomina swoich bohaterów, z których wielu żyje tylko w jego pamięci, a nie w pamięci współczesnych. Te krótkie rozdziały wiele mówią o bohaterach wspomnień, choć pisarz używa minimalistycznych środków opisowych. Pokazuje ich od tej banalnej, codziennej strony, choć mamy poczucie, że każdy człowiek to tajemnica nie dająca się opisać i zanalizować.

Bohaterem tych szkiców jest również Warszawa epoki socjalizmu. Warszawa, którą tłumy literatów przemierzają wzdłuż i wszerz w poszukiwaniu natchnienia, a może tylko zapomnienia. Obraz stworzony przez autora jest barwny i pozwala wczuć się w atmosferę ówczesnej stolicy, skundlonej, pełnej ludzkich tragedii i wspomnień, a jednak tworzącej swój klimat na nowo.

 

Marek Nowakowski pisząc o swoich przyjaciołach i znajomych pisze też o sobie, o swoim dorastaniu. Ciekawym rozdziałem jest ten dotyczący konkursu na tekst poświęcony milicji. Chętnych było wielu, wystarczyło tylko wziąć pokaźną zaliczkę i nie pisać nic lub byle co. Choć wszyscy dookoła tak zrobili, autorowi w ostatniej chwili nie spodobała się ta wizja choćby tak drobnej współpracy z Milicją Obywatelską i odszedł z niczym. Frajer czy prawy człowiek? Nowakowski wspomina też, jak pisarze naciągali rozmaite redakcje na "delegacje", dzięki którym mogli pojechać do domu pracy twórczej w Oborach, w góry czy do Krakowa. Z sentymentem wspomina te drobne "kanty", które pozwalały młodym literatom wiązać koniec z końcem i przebywać w miejscach, które mogły być z jednej strony źródłem rozrywki w tym szarym świecie, a z drugiej - natchnienia.

 

Bardzo zaciekawił mnie również tekst poświęcony Julianowi Stryjkowskiemu, który swoje najciekawsze książki napisał wtedy, gdy sięgał do wspomnień z galicyjskiej prowincji. Inne tematy nie przyciągały większej uwagi krytyki i czytelników. Nowakowski analizuje też jego postawę po 1989 r., gdy prezentował on bałwochwalcze wręcz przywiązanie do środowiska "Gazety Wyborczej", co spowodowało ich oddalenie i rzadkie spotkania, co jednak nie zmieniło wysokiego zdania Nowakowskiego o pisarstwie i osobie Stryjkowskiego.

Lubię, gdy książka pozwala nam sięgnąć w głąb ludzkiej pamięci i odtworzyć nastrój przeszłości. Z przyjemnością dałam się poprowadzić Markowi Nowakowskiemu po meandrach i zaułkach socjalistycznej stolicy. Ta książka może być dobrym początkiem bliższej znajomości z twórczością pisarza.
 

Marek Nowakowski (1935-2014) - polski pisarz, publicysta i scenarzysta. Studiował prawo na Uniwersytecie Warszawskim. Debiutował w 1957 roku ogłoszonym na łamach "Nowej Kultury" opowiadaniem "Kwadratowy". W swojej twórczości zajmował się oficjalnie przemilczanymi obszarami życia, ludźmi z tzw. marginesu społecznego i z peryferii wielkomiejskich. Bohaterowie wielu jego utworów to ludzie skłóceni z prawem, złodzieje i przestępcy. Wydał m.in. zbiory opowiadań: Ten stary złodziej, Benek Kwiaciarz, Mizerykordia, Książę Nocy. Był też autorem Raportu o stanie wojennym i trzech zbiorów wspomnień o życiu w dawnej Warszawie Powidoki. W latach 90. wydał kilka książek w satyryczny sposób ukazujących rzeczywistość społeczną Polski z okresu transformacji ustrojowej: Homo Polonicus, Grecki bożek. Był współzałożycielem podziemnego pisma literackiego "Zapis" (1977).

Źródło zdjęcia

 

Autor: Marek Nowakowski
Wydawnictwo: Świat Książki
Rok wydania: 2005
Liczba stron: 232