czwartek, 17 lipca 2014

Michael Crummey, Dostatek





Choć jakiś czas temu zakończyłam lekturę „Dostatku”, to nadal jeszcze pozostaję myślami przy bohaterach tej świetnie napisanej sagi rodzinnej. Ta książka dostarczyła mi wielu emocji i pozwoliła na uczestnictwo w niezwykłym świecie dwóch osad rybackich w Nowej Funlandii naznaczonych rywalizacją i wrogością pomieszaną z podziwem. Rywalizacja toczy się głównie między dwiema rodzinami, których protoplastami byli imponująca wewnętrzną siłą Wdowa Devine i Królówka Sellers - miejscowy bogacz i właściciel większości terenów. Ich emocjonalny związek ma wpływ na bieg wydarzeń dwóch osad: Paradise Deep i Trzewia, ale nie tylko. Na tej surowej i nieprzyjaznej ludziom ziemi toczy się codzienna walka o byt i możliwość przeżycia. Te tereny to również miejsce rywalizacji dwóch wyznań: protestantyzmu i katolicyzmu, który niedługo przed rozpoczęciem opowieści został dopuszczony do legalnego „obiegu” religijnego. 

„To było najdziwniejsze ze wszystkich sformułowań, które poznał na wybrzeżu. Now the once. To jakby powiedzieć: już niekiedyś. Teraźniejszość spleciona z przeszłością, a znaczy niedługo, trochę później, w jakimś bliżej nieokreślonym czasie w przyszłości. Jakby ostatecznie nie było żadnej różnicy, jakby czas był tylko jedną chwilą nieustannie zataczającą kręgi wokół siebie samej.” (s. 348)

 
Akcja książki obejmuje bez mała dwieście lat przedstawiając panoramę życia w surowych okolicznościach przyrody oferowanych przez Nową Funlandię. Z mieszkańcami obu osad spotykamy się w okresie głodu, gdy na wybrzeżu ląduje wieloryb, którego śmierci wszyscy mieszkańcy oczekują z utęsknieniem w nadziei na mięso, które zapewni im przeżycie. Gdy wdowa Devine nożem rozcina skórę zwierzęcia wysuwa się z nich nagi jasnowłosy mężczyzna. Ku osłupieniu wszystkich żyje, ale wydziela z siebie odór ryby. I tak niemy Juda (chodziło o Jonasza, ale niedostateczna znajomość Biblii spowodowała nadanie innego biblijnego imienia) zamieszkuje w wiosce stając się jej stałym elementem, a nawet talizmanem gwarantującym obfite połowy i dostatek. 

Nie wiemy i nie dowiemy się, kim był Juda, za to poznajemy całą galerię postaci zamieszkujących dwie osady. Zapada w pamięć tajemnicza wdowa Devine, jej nieodrodna wnuczka Mary Tryphena, korzystający z życia ile wlezie ojciec Phelan, wędrowny katolicki ksiądz i wielu, wielu innych. Ich doświadczenia życiowe i historie, które opowiada Crummey są tak pełne niesamowitych wydarzeń, że gdybym streściła je po kolei swoimi słowami mogłyby uchodzić za dziwactwo w najczystszej postaci ocierające się o jakieś niepokojące zjawisko psychologiczne. Ale na szczęście dla czytelników opowiadającym jest Michael Crummey, który te historie postawi przedstawić i realistycznie, i magicznie, i z odniesieniami do Biblii. 

Ważnym elementem czy też raczej rekwizytem tej opowieści przewijającym się niemal przez całą książkę jest Biblia Jabeza Trima wyłowiona z brzucha wieloryba, w której tekst był częściowo nieczytelny i przez wiele lat mieszkańcy nie dowiedzieli się m.in. jak zakończyła się historia Abrahama i jego syna Izaaka. Ta księga będąca symbolem tej społeczności wiąże tych ludzi i ich życie w nierozerwalną całość. Równie symboliczna jest scena, gdy jeden z bohaterów z narażeniem życia ratuje książki z tonącego statku, które stają się trzonem jego domowej biblioteki.

Ogromnym atutem jest umiejscowienie akcji w Nowej Funlandii, która jest dla nas ziemią nieznaną, a wychowany tam Crummey zna jej legendy, które stały się punktem wyjścia do niesamowitych historii opowiedzianych w książce. Trudny klimat, nierozerwalna więź z morzem i rybactwem stanowią cechy konstytutywne tej ziemi. Dla przybyszów z zewnątrz to właściwie czysta egzotyka, co potwierdzają przemyślenia jednego z bohaterów książki, doktora Newmana, amerykańskiego lekarza, który osiadł w tym zapomnianym przez Boga i ludzi zakątku.

„Kraj, który Newman opisywał w Connecticut, Bostonie czy Nowym Jorku, nawet jemu zdawał się nieprawdopodobnie odległy. Nowa Funlandia wydawała się zbyt sroga i groźna, zbyt prowokacyjna, zbyt ekstrawagancka, dziwaczna i przerażająca, by mogła być prawdziwa. Nieraz zaczynał podejrzewać, że już nigdy nie zobaczy tego miejsca, że istnieje ono tylko i wyłącznie w opowieściach, które nosił w głowie.” (s. 206)

Nieco krzywdzące jest uznanie Crummeya jedynie za naśladowcę Gabriela Garcii Marqueza. On rzeczywiście odwołuje się do swojego mistrza, ale jego książka to dzieło zupełnie autonomiczne. Nie powstało z prostego przeniesienia akcji z Meksyku do Nowej Funlandii. Jest to wspaniała opowieść, wciągająca, zaskakująca i zastanawiająca. Jest tam miłość, nienawiść, zdrada i cała gama innych uczuć. 

Crummey kreśli dzieje dwóch rodzin z pasją, jest to pięknie opowiedziana historia ze zmieniającymi się planami czasowymi, ale kunszt pisarza sprawia, że to zupełnie nie przeszkadza czytelnikowi w śledzeniu historii kilku pokoleń bohaterów. Jestem pełna podziwu dla Crummeya za tak umiejętne wykreowanie świata, który hipnotyzuje, przeraża, zadziwia, odpycha i… czaruje.



 Michael Crummey (ur. 1965) - kanadyjski poeta i prozaik. Wiersze zaczął pisać w czasie studiów. Pierwszy tomik poezji "Arguments with gravity" wydał w 1996 roku i od razu został nagrodzony Writer's Alliance of Newfoundland and Labrador Book Award for Poetry. Crummey jest autorem trzech powieści. Pierwszą, River Thieves, opublikował w 2001 r. - książka od razu zyskała status bestsellera i została nagrodzona Thomas Head Raddall Award. Kolejna powieść, "The Wreckage" (wyd. pol. „Pobojowisko”) ukazała się na rynku w 2005 roku, a trzecia, "Galore" (wyd. Pol. „Dostatek”) , dwa lata później. Crummey w swojej twórczości opisuje historie osadzone w krajobrazie Nowej Fundlandii.

Autor: Michael Crummey
Tytuł oryginalny: Galore
Wydawnictwo: Wiatr od morza
Tłumacz: Michał Alenowicz
Rok wydania: 2013
Liczba stron: 360

 

17 komentarzy:

  1. "Dostatek" jest jedną z najlepszych książek jakie czytałam w tym roku. Świetna powieść :)

    OdpowiedzUsuń
    Odpowiedzi
    1. Całkowicie się z Tobą zgadzam. :) Wspaniała książka.

      Usuń
  2. Ciekawie napisałaś, zachęcająco. Nowa Funlandia... kompletnie nieznana kraina.

    OdpowiedzUsuń
    Odpowiedzi
    1. Kompletna egzotyka, ale bardzo odmienna od potocznego wyobrażenia tejże. :)

      Usuń
  3. Jestem już oczarowana recenzją... To książka dla mnie, dziękuję:)

    OdpowiedzUsuń
  4. Będę chciała przeczytać tę książkę ze względu na miejsce akcji, a i bohaterowie wydają się bardzo interesujący. Najbardziej ciekawi mnie scena ratowania książek z tonącego statku :)
    Inną książką, której akcja toczy się w Nowej Funlandii, są "Kroniki portowe" Proulx.

    OdpowiedzUsuń
    Odpowiedzi
    1. Tak, Nowa Funlandia to miejsce niezwykłe i zupełnie nieznane. Odgrywa w ksiązce ważną rolę, ale jest tam tyle niesamowitych scen i postaci, że warto tę ksiązkę odkryć dla siebie. Jej streszczanie mija się z celem.
      Słyszałam o ksiązce Proulx i filmie na niej opartym, ale zupełnie nie kojarzyłam, że to też o Nowej Funlandii.

      Usuń
  5. Chyba mam karę, bo wczoraj 5 razy usiłowałam umieścić komentarz, bez skutku, teraz podejście drugie :/

    Chciałam tylko powiedzieć, że powieść rzeczywiście jest znakomita, rewelacyjna. I na fali fascynacji Nową Funlandią, kupiłam "Teatr ryb" :)

    OdpowiedzUsuń
    Odpowiedzi
    1. Od jakiegoś czasu coś dziwnego dzieje się z bloggerem. Odkryłam, że gdy w okienku widzę "Odpowiedz jako konto Google", to na pewno mój komentarz przepadnie; pojawi się tylko wtedy, gdy w okienku widzę swoją nazwę. :)
      Powieść Crummeya jest niezwykła i wciągająca; nie natknęłam się w sieci na negatywną opinię. :)

      Usuń
    2. I dziękuję za wskazanie "Teatru ryb". Rzeczywiście może zainteresować po lekturze "Dostatku".

      Usuń
  6. Czytałam "Pobojowisko" tego autora. Książka zrobiła na mnie ogromne wrażenie. Rozejrzę się za tą pozycją.

    OdpowiedzUsuń
    Odpowiedzi
    1. Ciekawa jestem Twojej opinii. "Pobojowisko" jest chronologicznie wcześniejsze od "Dostatku", ale w Polsce ukazało się później. Jeśli byłaś pod wrażeniem pisarstwa Crummeya to raczej nie będziesz zawiedziona omówioną wyżej książką. :)

      Usuń
  7. Zupełnie nieznany region i nieznany autor. Znowu odkrywasz coś ciekawego i kusisz.

    OdpowiedzUsuń
    Odpowiedzi
    1. Mam nadzieję, że kogoś rzeczywiście zachęciłam, bo książka jest tego warta!

      Usuń
  8. Polecam "Dotyk " A. Zentnera, tez wydany przez Wiatr od Morza. Fantastyczna powiesc równiez z Kanady i tez pelna realizmu magicznego. A moze juz czytalas?

    OdpowiedzUsuń
    Odpowiedzi
    1. Niestety, jeszcze jej nie czytałam, ale mam ją na mojej liście "do przeczytania". :) Wiatr od Morza wydaje świetne książki. Jak widać idą w jakość, a nie ilość.

      Usuń

Autorzy

Agopsowicz Monika Albaret Celeste Albom Mitch Alvtegen Karin Austen Jane Babina Natalka Bachmann Ingeborg Baranowska Małgorzata Becerra Angela Beekman Aimee Bek Aleksander Bellow Saul Bennett Alan Besala Jerzy Bobkowski Andrzej Bogucka Maria Bonda Katarzyna Borkowska Urszula Bowen Rhys Brabant Hyacinthe Braine John Brodski Josif Calvino Italo Castagno Dario Cegielski Tadeusz Cejrowski Wojciech Cherezińska Elżbieta Cleeves Ann Courtemanche Gil Covey Sean Crummey Michael Cusk Rachel Czapska Maria Czarnecka Renata Czarnyszewicz Florian Czwojdrak Bożena Dallas Sandra de Blasi Marlena Didion Joan Dmochowska Emma Doctorow E.L. Domagalski Dariusz Domańska-Kubiak Irena Dostojewska Anna Drewniak Wojciech Drinkwater Carol Drucka Nadzieja Druckerman Pamela Dunlop Fuchsia Dyer Wayne Edwardson Ake Evans Richard Fabiani Bożena Fadiman Anne Faulkner William Fiedler Arkady Filipowicz Wika Fletcher Susan Fogelström Per Anders Fønhus Mikkjel Fowler Karen Joy Frankl Viktor Franzen Jonathan Frayn Michael Fredro Aleksander Fryczkowska Anna Gaskell Elizabeth Genow Magdalena Gilmour David Giordano Paolo Goetel Ferdynand Goethe Johann Wolfgang Gołowkina Irina Grabowska-Grzyb Ałbena Grabski Maciej Green Penelope Grimes Martha Grimwood Ken Gunnarsson Gunnar Gustafsson Lars Gutowska-Adamczyk Małgorzata Guzowska Marta Hagen Wiktor Hamsun Knut Hejke Krzysztof Helsztyński Stanisław Hen Józef Herbert Zbigniew Hill Napoleon Hill Susan Hoffmanowa Klementyna Holt Anne Hovsgaard Jens Hulova Petra Ishiguro Kazuo Iwaszkiewicz Jarosław Iwaszkiewiczowa Anna Jaffrey Madhur Jahren Hope Jakowienko Mira Jamski Piotr Jaruzelska Monika Jastrzębska Magdalena Jersild Per Christian Jörgensdotter Anna Jurgała-Jureczka Joanna Kaczyńska Marta Kallentoft Mons Kanger Thomas Kanowicz Grigorij Karlsson Elise Karon Jan Karpiński Wojciech Kaschnitz Marie Luise Kolbuszewski Jacek Komuda Jacek Kościński Piotr Kowecka Elżbieta Kraszewski Józef Ignacy Kręt Helena Kroh Antoni Kruusval Catarina Krzysztoń Jerzy Kuncewiczowa Maria Kutyłowska Helena Lackberg Camilla Lanckorońska Karolina Lander Leena Larsson Asa Laurain Antoine Lehtonen Joel Loreau Dominique cytaty Lupton Rosamund Lurie Alison Ładyński Antonin Łapicka Zuzanna Łopieńska Barbara Łozińska Maja Łoziński Mikołaj Maciejewska Beata Maciorowski Mirosław Mackiewicz Józef Magris Claudio Malczewski Rafał Maloney Alison Małecki Jan Manguel Alberto Mankell Henning Mann Wojciech Mansfield Katherine Marai Sandor Marias Javier Marinina Aleksandra Marklund Liza Marquez Gabriel Masłoń Krzysztof Mazzucco Melania McKeown Greg Meder Basia Meller Marcin Meredith George Michniewicz Tomasz Miłoszewski Zygmunt Mitchell David Mizielińscy Mjaset Christer Mrożek Sławomir Mukka Timo Murakami Haruki Musierowicz Małgorzata Musso Guillaume Myśliwski Wiesław Nair Preethi Naszkowski Zbigniew Nesbø Jo Nesser Hakan Nicieja Stanisław Nothomb Amelie Nowakowski Marek Nowik Mirosław Obertyńska Beata Oksanen Sofi Orlińska Zuzanna Ossendowski Antoni Ferdynand Pająk-Puda Dorota Paukszta Eugeniusz Pawełczyńska Anna Pawlikowski Michał Pezzelli Peter Pilch Krzysztof Platerowa Katarzyna Plebanek Grażyna Płatowa Wiktoria Proust Marcel Pruszkowska Maria Pruszyńska Anna Przedpełska-Trzeciakowska Anna Puchalska Joanna Puzyńska Katarzyna Quinn Spencer Rabska Zuzanna Rankin Ian Rejmer Małgorzata Reszka Paweł Rutkowski Krzysztof Rylski Eustachy Sadler Michael Safak Elif Schirmer Marcin Seghers Jan Sobański Antoni Sobolewska Justyna Staalesen Gunnar Stanowski Krzysztor Stasiuk Andrzej Stec Ewa Stenka Danuta Stockett Kathryn Stulgińska Zofia Susso Eva Sypuła-Gliwa Joanna Szabo Magda Szalay David Szarota Piotr Szczygieł Mariusz Szejnert Małgorzata Szumska Małgorzata Terzani Tiziano Theorin Johan Thompson Ruth Todd Jackie Tomkowski Jan Tristante Jeronimo Tullet Herve Velthuijs Max Venclova Tomas Venezia Mariolina Vesaas Tarjei Wachowicz-Makowska Jolanta Waltari Mika Wałkuski Marek Wańkowicz Melchior Warmbrunn Erika Wassmo Herbjørg Wasylewski Stanisław Weissensteiner Friedrich White Patrick Wiechert Ernst Wieslander Jujja Włodek Ludwika Zevin Gabrielle Zyskowska-Ignaciak Katarzyna Żylińska Jadwiga
Related Posts Plugin for WordPress, Blogger...