wtorek, 30 lipca 2013

Sławomir Mrożek, Dziennik, tom 2, 1970 - 79






„24 marca 1978

(…)
Tom I i II, jak również pozostałe tomy, może niewiele są warte jako czytanie. Ale gdyby nie ich tworzenie, narastanie, może byłbym jeszcze głupszy niż jestem. Ostatecznie nie snułem ich dla rezultatu. Tylko dla procesu. Choć wtedy niemało było w tym procesie przyjemności. Przyjemności w sensie szerszym niż to się zazwyczaj rozumie.” (s. 717)

Ciekawość mnie zżera, ileż to zeszytów zapisał Sławomir Mrożek swoimi zapiskami. Sądząc z niebagatelnej objętości kolejnego tomu „Dziennika” musi to być ilość znacząca.

W drugim tomie "Dziennika" Mrożek kontynuuje grzebanie w swoim wnętrzu i jestestwie. Osiąga wiek średni, zdaje sobie sprawę z pogarszającej się kondycji fizycznej, pełen jest niepewności co do swoich możliwości twórczych, choć jednocześnie nie można powiedzieć, że nie odnosi sukcesów zawodowych. Osiąga pewną stabilność finansową i większe poczucie bezpieczeństwa, ale cały czas dziwi się: „Czy to możliwe, żebym tak inaczej odczuwał siebie, a inni mnie tak inaczej?” (s. 522)

W większości wpisów koncentruje się na swoich odczuciach, również tych dotyczących kontaktów damsko – męskich, czego w pierwszej części zupełnie nie było. W drugim tomie Dziennika poznajemy Mrożka jako kochanka porzucającego i porzucanego, miotającego się między miłostkami a nieco dłuższymi romansami. Te doświadczenia skłaniają go do napisania paru kąśliwych uwag o kobietach. Oj, czasem pobrzmiewa z nich wręcz mizoginizm. :) Obecne są również, choć w mniejszej ilości niż w pierwszym tomie, błyskotliwe i zadziorne uwagi o Polsce i polskości, cytaty z aktualnie czytanych lektur, jak również opisy ekscesów alkoholowych. 

Mimo wielu podróży i spotkań (Iran, USA, Londyn, Berlin) niewiele się dowiadujemy o ludziach, których spotyka, o miejscach, które zobaczył. Jakby go to szczególnie nie interesowało. Jeśli już zdarzają się uwagi o innych, to raczej krytyczne (jak np. jakiś irański poeta, przez którego niepunktualność nie zdążył na kolację z udziałem szacha). 

9 września 1975
(…) A ja? Arystokrata bez zawodu, Polak bez polskości, geniusz bez talentu, święty bez Boga, schizofrenik bez rezultatów, duch bez substancji.” (…) s. 390

Mrożek patrzy też na swoje przeszłe życie, zastanawia się, czy nie wrócić do Polski. Pobyt w Chiavari, który miał miejsce w pierwszym tomie, uznaje za swoje najgorsze lata pod względem twórczym i osobistym. Często pobrzmiewa w jego słowach rozczarowanie względem świata, który zmierza ku upadkowi. Chociaż teksty te dotyczą lat siedemdziesiątych, to niektóre sformułowania żywcem można by przenieść do teraźniejszości i niewiele by straciły na aktualności. A jednak mimo swojego zgorzknienia potrafi przeżyć chwile euforii, np. wtedy, gdy Karol Wojtyła zostaje wybrany na papieża i tę radość czuje się w jego wpisie z 22 października 1978 r.:

(…) Po raz pierwszy – od ilu lat? – mam ochotę powiedzieć: „my”. My parokrotnie – my, Polacy, my - chrześcijańska cywilizacja. Coś nas zmienia (tylko zmienia?), coś większego ode mnie, od każdego ja. 
„Moment historyczny” – są takie, zdarzają się. W krótkiej chwili streszczenie – w jednym miejscu, w jednym akcie, w jednym obrazie – wielu czasów i przestrzeni, ogromnego kompleksu zdarzeń, małych przypadków. (…) s. 753

Mistrzem Mrożka jest Witold Gombrowicz, z którym był w kontakcie osobistym podczas pierwszych lat na emigracji. Ciekawostką tego tomu Dziennika jest kilkakrotne wspomnienie autora o „prawdziwych” dziennikach Gombrowicza. Widać więc, że fama o tych nieznanych, a bardzo osobistych zapiskach Gombrowicza, które niedawno zostały wydane, rozeszła się już w kilka lat po śmierci pisarza. 

Szczerze się przyznam, że ten tom czytało mi się gorzej niż pierwszy. Na mój gust, za dużo w nim utyskiwań na codzienność, na ból, na kobiety. Wydaje się, że Sławomir Mrożek analizuje swoje życie i nie znajduje w nim powodów do dumy. Ten Dziennik jest jednak dla autora „Miłości na Krymie” i „Tanga” bardzo ważny, czemu daje wyraz w przytoczonym na początku notki cytacie. Jeśli nie przerażają Was rozmiary trzech tomiszczy i chcielibyście poznać wewnętrzne zmagania Sławomira Mrożka, ciekawego, choć pełnego sprzeczności człowieka, to zachęcam do podjęcia tego wyzwania.


Sławomir Mrożek (ur. 1930) – polski dramatopisarz i prozaik. Autor satyrycznych opowiadań i utworów dramatycznych o tematyce filozoficznej, politycznej, obyczajowej i psychologicznej. Debiutował w 1950 roku jako rysownik, od 1953 publikował cykle rysunków w Przekroju. Wydane wtedy zbiory opowiadań: Opowiadania z Trzmielowej Góry oraz Półpancerze praktyczne stanowiły jego literacki debiut. Jego pierwszą sztuką teatralną był dramat Policja, wydany w 1958 roku. Dramat Tango z 1964 roku Mrożkowi światową sławę. W 1963 wyemigrował z kraju, mieszkał w Paryżu, USA, Niemczech, Włoszech i Meksyku. W 1996 powrócił do Polski. W 2002 roku przeżył udar mózgu, którego wynikiem była afazja. Skutkiem tego utracił możliwość posługiwania się językiem zarówno mówionym, jak i pisanym. Dzięki terapii, która trwała około trzy lata, odzyskał zdolność pisania i mówienia. Postanowieniem prezydenta Aleksandra Kwaśniewskiego z dnia 11 listopada 1997 roku, w uznaniu wybitnych zasług dla kultury narodowej, został odznaczony Krzyżem Komandorskim z Gwiazdą Orderu Odrodzenia Polski.
Źródło zdjęcia



Autor: Sławomir Mrożek
Wydawnictwo: Wydawnictwo Literackie
Rok wydania: 2012
Liczba stron: 860


4 komentarze:

  1. Interesujący post, ale nie wiem czy strawiłabym tak od deski do deski te trzy tomiszcze, niemniej myślę, że jednak warto może byłoby.)

    OdpowiedzUsuń
  2. Również podchodziłam do tej lektury z pewną taką nieśmiałością, ale myślę, że było warto, mimo że nie jestem specjalistą jeśli chodzi o twórczość Mrożka :)Na szczęście moje okoliczne biblioteki posiadają wszystkie części "Dziennika":)

    OdpowiedzUsuń
  3. Twórczość pisarza jest mi prawie zupełnie nie znana; poza teatralnymi adaptacjami Tanga i Emigrantów. Natomiast myślę, że czytając Dzienniki mogłabym się rozczarować pisarzem, te skupienia na własnej osobie, to narzekanie... chyba lepiej poczytam jego sztuki, zwłaszcza, ze piszesz w opisach podroży też skupia się na sobie.

    OdpowiedzUsuń
    Odpowiedzi
    1. Na ile Cię znam (czy też raczej, na ile znam Twój blog ;)), to chyba rzeczywiście mogłabyś się rozczarować. Mnie bardziej podobał się tom 1, gdyż więcej tam było kąśliwych i prowokacyjnych uwag o nas, Polakach. Można się z tymi uwagami nie zgadzać, ale skłaniają do zastanowienia. W 2 tomie jest jednak więcej narzekania i trochę mnie to męczyło.

      Usuń

Autorzy

Agopsowicz Monika Albaret Celeste Albom Mitch Alvtegen Karin Austen Jane Babina Natalka Bachmann Ingeborg Baranowska Małgorzata Becerra Angela Beekman Aimee Bek Aleksander Bellow Saul Bennett Alan Besala Jerzy Bobkowski Andrzej Bogucka Maria Bonda Katarzyna Borkowska Urszula Bowen Rhys Brabant Hyacinthe Braine John Brodski Josif Calvino Italo Castagno Dario Cegielski Tadeusz Cejrowski Wojciech Cherezińska Elżbieta Cleeves Ann Courtemanche Gil Covey Sean Crummey Michael Cusk Rachel Czapska Maria Czarnecka Renata Czarnyszewicz Florian Czwojdrak Bożena Dallas Sandra de Blasi Marlena Didion Joan Dmochowska Emma Doctorow E.L. Domagalski Dariusz Domańska-Kubiak Irena Dostojewska Anna Drewniak Wojciech Drinkwater Carol Drucka Nadzieja Druckerman Pamela Dunlop Fuchsia Dyer Wayne Edwardson Ake Evans Richard Fabiani Bożena Fadiman Anne Faulkner William Fiedler Arkady Filipowicz Wika Fletcher Susan Fogelström Per Anders Fønhus Mikkjel Fowler Karen Joy Frankl Viktor Franzen Jonathan Frayn Michael Fredro Aleksander Fryczkowska Anna Gaskell Elizabeth Genow Magdalena Gilmour David Giordano Paolo Goetel Ferdynand Goethe Johann Wolfgang Gołowkina Irina Grabowska-Grzyb Ałbena Grabski Maciej Green Penelope Grimes Martha Grimwood Ken Gunnarsson Gunnar Gustafsson Lars Gutowska-Adamczyk Małgorzata Guzowska Marta Hagen Wiktor Hamsun Knut Hejke Krzysztof Helsztyński Stanisław Hen Józef Herbert Zbigniew Hill Napoleon Hill Susan Hoffmanowa Klementyna Holt Anne Hovsgaard Jens Hulova Petra Ishiguro Kazuo Iwaszkiewicz Jarosław Iwaszkiewiczowa Anna Jaffrey Madhur Jahren Hope Jakowienko Mira Jamski Piotr Jaruzelska Monika Jastrzębska Magdalena Jersild Per Christian Jörgensdotter Anna Jurgała-Jureczka Joanna Kaczyńska Marta Kallentoft Mons Kanger Thomas Kanowicz Grigorij Karlsson Elise Karon Jan Karpiński Wojciech Kaschnitz Marie Luise Kolbuszewski Jacek Komuda Jacek Kościński Piotr Kowecka Elżbieta Kraszewski Józef Ignacy Kręt Helena Kroh Antoni Kruusval Catarina Krzysztoń Jerzy Kuncewiczowa Maria Kutyłowska Helena Lackberg Camilla Lanckorońska Karolina Lander Leena Larsson Asa Laurain Antoine Lehtonen Joel Loreau Dominique cytaty Lupton Rosamund Lurie Alison Ładyński Antonin Łapicka Zuzanna Łopieńska Barbara Łozińska Maja Łoziński Mikołaj Maciejewska Beata Maciorowski Mirosław Mackiewicz Józef Magris Claudio Malczewski Rafał Maloney Alison Małecki Jan Manguel Alberto Mankell Henning Mann Wojciech Mansfield Katherine Marai Sandor Marias Javier Marinina Aleksandra Marklund Liza Marquez Gabriel Masłoń Krzysztof Mazzucco Melania McKeown Greg Meder Basia Meller Marcin Meredith George Michniewicz Tomasz Miłoszewski Zygmunt Mitchell David Mizielińscy Mjaset Christer Mrożek Sławomir Mukka Timo Murakami Haruki Musierowicz Małgorzata Musso Guillaume Myśliwski Wiesław Nair Preethi Naszkowski Zbigniew Nesbø Jo Nesser Hakan Nicieja Stanisław Nothomb Amelie Nowakowski Marek Nowik Mirosław Obertyńska Beata Oksanen Sofi Orlińska Zuzanna Ossendowski Antoni Ferdynand Pająk-Puda Dorota Paukszta Eugeniusz Pawełczyńska Anna Pawlikowski Michał Pezzelli Peter Pilch Krzysztof Platerowa Katarzyna Plebanek Grażyna Płatowa Wiktoria Proust Marcel Pruszkowska Maria Pruszyńska Anna Przedpełska-Trzeciakowska Anna Puchalska Joanna Puzyńska Katarzyna Quinn Spencer Rabska Zuzanna Rankin Ian Rejmer Małgorzata Reszka Paweł Rutkowski Krzysztof Rylski Eustachy Sadler Michael Safak Elif Schirmer Marcin Seghers Jan Sobański Antoni Sobolewska Justyna Staalesen Gunnar Stanowski Krzysztor Stasiuk Andrzej Stec Ewa Stenka Danuta Stockett Kathryn Stulgińska Zofia Susso Eva Sypuła-Gliwa Joanna Szabo Magda Szalay David Szarota Piotr Szczygieł Mariusz Szejnert Małgorzata Szumska Małgorzata Terzani Tiziano Theorin Johan Thompson Ruth Todd Jackie Tomkowski Jan Tristante Jeronimo Tullet Herve Velthuijs Max Venclova Tomas Venezia Mariolina Vesaas Tarjei Wachowicz-Makowska Jolanta Waltari Mika Wałkuski Marek Wańkowicz Melchior Warmbrunn Erika Wassmo Herbjørg Wasylewski Stanisław Weissensteiner Friedrich White Patrick Wiechert Ernst Wieslander Jujja Włodek Ludwika Zevin Gabrielle Zyskowska-Ignaciak Katarzyna Żylińska Jadwiga
Related Posts Plugin for WordPress, Blogger...