wtorek, 21 stycznia 2014

Saul Bellow, Korzystaj z dnia




„Być może, prawdziwym jego celem, istotnym powodem jego obecności na tej ziemi jest to, że ma popełniać błędy. Być może, przeznaczone mu było popełniać je i przez nie cierpieć.” (s. 77)

Kolejny amerykański noblista mi się trafił dzięki serii Nike. :) Spotkanie z Williamem Faulknerem było całkiem udane, ciekawa byłam więc książki Saula Bellowa, laureata literackiego Nobla z 1976 roku.

„Korzystaj z dnia” to zapis jednego dnia z życia Tommy’ego Wilhelma alias Wilhelma Adlera, Amerykanina w średnim wieku przeżywającego poważny kryzys życiowy. We wczesnej młodości uległ on mirażowi kariery filmowej, w następstwie czego rzucił studia, nie przyjął do wiadomości rad rodziców i udał się na Zachodnie Wybrzeże, gdzie – jak się okazało – nikt i nic, a zwłaszcza kariera filmowa, na niego nie czekało. Dzięki pracy komiwojażera dorobił się pewnej stabilizacji i założył rodzinę. Gdy wskutek splotu okoliczności rzucił pracę, zbiegło się to w czasie z rozpadem małżeństwa i opuszczeniem dwójki dzieci. Żona nie chce dać mu rozwodu, natomiast nasz bohater jest zmuszony do opłacania wydatków rodziny. Wilhelm, a właściwie Tommy (takie imię pozostało mu po nieudanej przygodzie z filmem) zamieszkał w nowojorskim hotelu dla rentierów, w którym stałym rezydentem jest jego owdowiały ojciec, który w przeciwieństwie do syna cieszy się stabilną sytuacją finansową. Bohater książki radzi sobie coraz gorzej pogrążając się w apatii. Pieniądze się kończą, a żona zwodzi go nie dając mu nadziei na rozwód wymagając jednak słonych alimentów. Tommy liczy na pomoc surowego ojca, na dobrą wolę żony, na łut szczęścia w grze na giełdzie, ale czy wierzy w siebie? Czy zobaczy w tym dniu, w tym szczególnym momencie swojego życia szansę na wprowadzenie zmian, które uczynią go szczęśliwszym? Czy weźmie odpowiedzialność za podejmowane decyzje?

Saul Bellow wciąga nas umiejętnie w akcję książki. Choć Tommy jest głównym bohaterem i pozostaje w centrum uwagi czytelnika, a właściwie nie schodzi z kart powieści, gdyż podążamy jego śladem w tym konkretnym dniu w drugiej połowie lat 50-tych XX w. w Nowym Jorku, to jednak poznajemy również sylwetkę ojca Tommy’ego, kilku rezydentów hotelu, spośród których jeden o nazwisku Tamkin okaże się dość ważny w rozbudzeniu nadziei naszego bohatera, a następnie uzmysłowieniu sobie własnej sytuacji. 

Przewrotny tytuł, kojarzący się z zawołaniem Horacego, które wszyscy rozumieją jako zachętę do cieszenia się każdym dniem, w tej książce jest przywołane przewrotnie przez Tamkina, tę dziwną personę, pod której wpływ dostał się Tommy, który mówi:

„Duchowe zadowolenie – oto, czego szukam dla siebie. Żeby sprowadzić ludzi do chwili bieżącej, do owego „teraz i tutaj”. Do realnego świata. To znaczy do obecnego momentu. Przeszłość się nie liczy. Przyszłość budzi niepokój. Tylko chwila bieżąca jest realna – jest teraz i tutaj. Korzystaj z dnia.” (s. 92)

Tommy jednak nie jest w stanie wyrzucić z pamięci popełnionych w przeszłości błędów oraz nie martwić się o jutro. Ale tytuł książki może być też przestrogą dla bohatera czy też wołaniem, aby się otrząsnął i skorzystał z nauk, jakie mu udzieliło życie tego właśnie dnia. Ocknij się człowieku, nie licz na innych, lecz żyj odpowiedzialnie, na własny rachunek, gdyż nikt tego za Ciebie nie zrobi. Pogrążony w apatii Tommy jest jak najdalszy od myśli, aby korzystać z uroków życia, ale jeśli dobrze zrozumie lekcję, jaką zafundowało mu życie na skutek dokonanych wcześniej wyborów życiowych, to ma szansę wreszcie dorosnąć i odnaleźć w sobie siłę do stawienia czoła trudnościom, jakie niesie ludzka egzystencja. To takie amerykańskie, ale też głęboko ludzkie. 

Saul Bellow napisał inteligentną i zmuszającą do myślenia książkę, która może być lustrem, w którym przejrzy się również wielu z nas. Jeden dzień z życia przeciętnego Amerykanina na zakręcie życiowym osadzona w Nowym Jorku lat 50-tych XX wieku nic nie straciła na aktualności. Entourage jest oczywiście nieco egzotyczny, czego wyrazem jest choćby nieznana u nas instytucja hotelu dla rentierów (to moje określenie na ten przybytek) czy sytuacja żony Tommy’ego, która nie pracuje i dla wszystkich jest oczywiste, że utrzymanie rodziny spoczywa na barkach męża i ojca rodziny. Dzisiejsze czasy, pełne relatywizmu moralnego i uciekania od odpowiedzialności, kiedy wszędzie szuka się kozła ofiarnego, tylko nie w sobie i swoich zachowaniach, sprawia, że przesłanie powieści jest nadal aktualne, każe nam zastanowić się nad naszymi doświadczeniami i wyborami życiowymi. Od skutków pewnych decyzji nie da się uciec, a pogrążanie się w złudzeniach też nie pomaga. Życie może być trudne, nasycone niepowodzeniami, z posmakiem goryczy, ale to nasze życie i nikt poza nami nie weźmie za nie odpowiedzialności. A przecież może być ono i piękne, i głębokie. Czy Tommy dojdzie do ładu z samym sobą, czy płacz go wyzwoli? Cóż mogę dodać? Gorąco polecam!



Książkę przeczytałam w ramach Czytamy serie wydawnicze




Saul Bellow (1915-2005) - pisarz amerykański. Studiował antropologię i socjologię na Northwestern Uniwersity. Był urzędnikiem, wykładowcą i jednym z redaktorów Encyklopedii Britannica. W czasie wojny służył w piechocie morskiej. W 1944 zadebiutował powieścią psychologiczną „Stan zawieszenia”. Wkrótce potem wydał powieść „Ofiara”, za którą otrzymał stypendium Guggenheima, co pozwoliło mu na pobyt w Paryżu i Rzymie. Kolejna powieść „Przypadki Augie Marcha” (1953), uznane zostałyza książkę roku w USA. W 1976 r. został laureatem Nagrody Nobla w dziedzinie literatury.



Autor: Saul Bellow
Tytuł oryginalny: Seize the Day
Wydawnictwo: Czytelnik
Seria: Nike
Tłumacz: Andrzej Nowicki
Rok wydania: 1978
Liczba stron: 164


8 komentarzy:

  1. Świetnie, że sięgnęłaś po prozę Bellowa, ja sam muszę chyba wziąć się za taką noblowską klasykę, pozdrawiam!

    OdpowiedzUsuń
    Odpowiedzi
    1. To moje pierwsze spotkanie z prozą Bellowa, ale mam nadzieję, że nie ostatnie. :) Warto sięgać po starocie, można trafić na naprawdę dobre książki.

      Usuń
  2. Napisałaś o tej książce tak zachęcająco, że jeśli znajdę w bibliotece to wypożyczę. Może i ja znajdę w niej kawałek siebie?

    OdpowiedzUsuń
    Odpowiedzi
    1. Może, kto wie? :) Ja się czasem łapię na tym, że rozmyślam, co by było gdyby..., ale bohater książki to trochę inny typ człowieka. Książkę jednak warto przeczytać, zwłaszcza, że nie jest obszerna i szybko się czyta.

      Usuń
  3. Cieszę się, że spodobał Ci się Bellow. Jestem jego fanką, choć jego proza wydaje mi się dziś nieco staroświecka. Jednak wciąga i tak.

    OdpowiedzUsuń
    Odpowiedzi
    1. To moje pierwsze spotkanie z jego pisarstwem i było ono całkiem udane mimo całego - dość staroświeckiego - sztafażu. Z tego, co przeczytałam o twórczości Bellowa wynika, że głównie pisał o podobnym typie bohatera wzorowanym chyba na sobie :) Niemniej jednak, sądzę, że jeszcze sięgnę po jego książki.

      Usuń
  4. Moje pierwsze spotkanie z Bellowem też było pozytywne, chociaż olśnienia nie doznałam. Na pewno jednak wrócę do niego... kiedyś:)

    OdpowiedzUsuń
    Odpowiedzi
    1. Ja również nie doznałam olśnienia, ale to kawałek naprawdę dobrej prozy. Nie wykluczam jednak, że po paru książkach jego autorstwa, w których napotkam na dylematy Amerykanina w średnim wieku żydowskiego pochodzenia na zakręcie życiowym, może moja ocena będzie mniej pozytywna. ;)

      Usuń

Autorzy

Agopsowicz Monika Albaret Celeste Albom Mitch Alvtegen Karin Austen Jane Babina Natalka Bachmann Ingeborg Baranowska Małgorzata Becerra Angela Beekman Aimee Bek Aleksander Bellow Saul Bennett Alan Besala Jerzy Bobkowski Andrzej Bogucka Maria Bonda Katarzyna Borkowska Urszula Bowen Rhys Brabant Hyacinthe Braine John Brodski Josif Calvino Italo Castagno Dario Cegielski Tadeusz Cejrowski Wojciech Cherezińska Elżbieta Cleeves Ann Courtemanche Gil Covey Sean Crummey Michael Cusk Rachel Czapska Maria Czarnecka Renata Czarnyszewicz Florian Czwojdrak Bożena Dallas Sandra de Blasi Marlena Didion Joan Dmochowska Emma Doctorow E.L. Domagalski Dariusz Domańska-Kubiak Irena Dostojewska Anna Drewniak Wojciech Drinkwater Carol Drucka Nadzieja Druckerman Pamela Dunlop Fuchsia Dyer Wayne Edwardson Ake Evans Richard Fabiani Bożena Fadiman Anne Faulkner William Fiedler Arkady Filipowicz Wika Fletcher Susan Fogelström Per Anders Fønhus Mikkjel Fowler Karen Joy Frankl Viktor Franzen Jonathan Frayn Michael Fredro Aleksander Fryczkowska Anna Gaskell Elizabeth Genow Magdalena Gilmour David Giordano Paolo Goetel Ferdynand Goethe Johann Wolfgang Gołowkina Irina Grabowska-Grzyb Ałbena Grabski Maciej Green Penelope Grimes Martha Grimwood Ken Gunnarsson Gunnar Gustafsson Lars Gutowska-Adamczyk Małgorzata Guzowska Marta Hagen Wiktor Hamsun Knut Hejke Krzysztof Helsztyński Stanisław Hen Józef Herbert Zbigniew Hill Napoleon Hill Susan Hoffmanowa Klementyna Holt Anne Hovsgaard Jens Hulova Petra Ishiguro Kazuo Iwaszkiewicz Jarosław Iwaszkiewiczowa Anna Jaffrey Madhur Jahren Hope Jakowienko Mira Jamski Piotr Jaruzelska Monika Jastrzębska Magdalena Jersild Per Christian Jörgensdotter Anna Jurgała-Jureczka Joanna Kaczyńska Marta Kallentoft Mons Kanger Thomas Kanowicz Grigorij Karlsson Elise Karon Jan Karpiński Wojciech Kaschnitz Marie Luise Kolbuszewski Jacek Komuda Jacek Kościński Piotr Kowecka Elżbieta Kraszewski Józef Ignacy Kręt Helena Kroh Antoni Kruusval Catarina Krzysztoń Jerzy Kuncewiczowa Maria Kutyłowska Helena Lackberg Camilla Lanckorońska Karolina Lander Leena Larsson Asa Laurain Antoine Lehtonen Joel Loreau Dominique cytaty Lupton Rosamund Lurie Alison Ładyński Antonin Łapicka Zuzanna Łopieńska Barbara Łozińska Maja Łoziński Mikołaj Maciejewska Beata Maciorowski Mirosław Mackiewicz Józef Magris Claudio Malczewski Rafał Maloney Alison Małecki Jan Manguel Alberto Mankell Henning Mann Wojciech Mansfield Katherine Marai Sandor Marias Javier Marinina Aleksandra Marklund Liza Marquez Gabriel Masłoń Krzysztof Mazzucco Melania McKeown Greg Meder Basia Meller Marcin Meredith George Michniewicz Tomasz Miłoszewski Zygmunt Mitchell David Mizielińscy Mjaset Christer Mrożek Sławomir Mukka Timo Murakami Haruki Musierowicz Małgorzata Musso Guillaume Myśliwski Wiesław Nair Preethi Naszkowski Zbigniew Nesbø Jo Nesser Hakan Nicieja Stanisław Nothomb Amelie Nowakowski Marek Nowik Mirosław Obertyńska Beata Oksanen Sofi Orlińska Zuzanna Ossendowski Antoni Ferdynand Pająk-Puda Dorota Paukszta Eugeniusz Pawełczyńska Anna Pawlikowski Michał Pezzelli Peter Pilch Krzysztof Platerowa Katarzyna Plebanek Grażyna Płatowa Wiktoria Proust Marcel Pruszkowska Maria Pruszyńska Anna Przedpełska-Trzeciakowska Anna Puchalska Joanna Puzyńska Katarzyna Quinn Spencer Rabska Zuzanna Rankin Ian Rejmer Małgorzata Reszka Paweł Rutkowski Krzysztof Rylski Eustachy Sadler Michael Safak Elif Schirmer Marcin Seghers Jan Sobański Antoni Sobolewska Justyna Staalesen Gunnar Stanowski Krzysztor Stasiuk Andrzej Stec Ewa Stenka Danuta Stockett Kathryn Stulgińska Zofia Susso Eva Sypuła-Gliwa Joanna Szabo Magda Szalay David Szarota Piotr Szczygieł Mariusz Szejnert Małgorzata Szumska Małgorzata Terzani Tiziano Theorin Johan Thompson Ruth Todd Jackie Tomkowski Jan Tristante Jeronimo Tullet Herve Velthuijs Max Venclova Tomas Venezia Mariolina Vesaas Tarjei Wachowicz-Makowska Jolanta Waltari Mika Wałkuski Marek Wańkowicz Melchior Warmbrunn Erika Wassmo Herbjørg Wasylewski Stanisław Weissensteiner Friedrich White Patrick Wiechert Ernst Wieslander Jujja Włodek Ludwika Zevin Gabrielle Zyskowska-Ignaciak Katarzyna Żylińska Jadwiga
Related Posts Plugin for WordPress, Blogger...